MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Việt Nam là một nước nông nghiệp, theo thống kê năm 2009 thì trên 70% dân số sống ở nông thôn [31]. Hàng năm lượng nông sản xuất khẩu chiếm tới 50% kim ngạch xuất khuẩn trong đó chủ yếu là lúa, cà phê, cao su, tiêu, điều…. Vì vậy các phế liệu chứa cellulose như rơm rạ, vỏ đậu, vỏ cà phê, bã mía, mùn cưa kể cả trong rác thải sinh hoạt rất phong phú.
Một phần nhỏ nguồn phế liệu này được sử dụng với mục đích cung cấp nhiệt năng, một phần nhỏ dùng làm thức ăn gia súc nhưng hiệu quả rất thấp, phần lớn thải ra môi trường và gây ô nhiễm một cách nghiêm trọng vì đó là nơi trú ẩn của nhiều loại sâu hại và mầm bệnh.
Xử lí chất thải hữu cơ bằng vi sinh vật để làm phân bón, bảo vệ môi trường rất được nhà khoa học, nhà sản xuất, nông dân quan tâm. ĐăkLăk là một tỉnh có nhiều ưu thế về phát triển nông lâm nghiệp, nên xử lý phế thải của nông lâm nghiệp là việc làm hết sức cần thiết.
Trong thiên nhiên có nhiều nhóm vi sinh vật phân giải cellulose như vi khuẩn, xạ khuẩn, nấm sợi. Trong đó xạ khuẩn với những đặc tính ưu việt như phân giải các hợp chất hữu cơ phức tạp và bền vững, tạo ra các chất kháng sinh, vitamin, chịu được các biến động bất lợi của môi trường… với nhiều công trình đã và đang được nghiên cứu.
Như vậy việc nghiên cứu và tuyển chọn xạ khuẩn ưa nhiệt thích hợp sẽ giúp cho quá trình phân hủy vỏ, xác cà phê, rơm rạ, mùn cưa,… nhanh chóng và hiệu quả, góp phần phát triển caphê bền vững, bảo vệ môi trường xung quanh và không làm ô nhiễm nguồn nước ngầm.
Để giảm nhiễm môi trường do nguồn rác thải chứa nhiều cellulose, nguồn phế liệu này cần tích cực xử lý. Có nhiều phương pháp khác nhau nhưng đáng chú ý vẫn là phương pháp sinh học [11]. Trong phương pháp này các tác nhân sinh học từng được sử dụng là xạ khuẩn, vi khuẩn, nấm sợi để phân giải cellulose thành các nguồn cacbon đơn giản mà cây trồng dễ sửdụng.
Tính chịu nhiệt và khả năng sinh tổng hợp cellulase cao là hai yếu tố quyết định hiệu quả của khả năng phân giải cơ chất của các vi sinh vật. Mặt khác, quá trình dị hoá là quá trình toả nhiệt nên thường làm môi trường cơ chất nóng lên. Điều đó càng đòi hỏi tính chịu nhiệt cao của vi sinh vật phân giải.
Trên cơ sở đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu khả năng sinh tổng hợp cellulase của các chủng xạ khuẩn ưa nhiệt thu thập tại Buôn Ma Thuột”
2. Mục tiêu của đề tài
1. Tuyển chọn trong tự nhiên ở Buôn Ma thuột các chủng xạ khuẩn chịu nhiệt có khả năng sinh tổng hợp cellulase.
2. Đánh giá ảnh hưởng của một số yếu tố của môi trường nuôi cấy đến hoạt tính enzyme cellulase của các chủng xạ khuẩn ưa nhiệt đã tuyển chọn.
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Ý nghĩa khoa học
Thu thập và tuyển chọn các chủng xạ khuẩn ưa nhiệt phân giải cellulose để bảo tồn nguồn gen quý của vi sinh vật trong tự nhiên tại Buôn Ma thuột.
Ý nghĩa thực tiễn
Các chủng vi sinh vật có khả năng phân giải các hợp chất hữu cơ phức tạp từ phế liệu nông lâm nghiệp thành các hợp chất đơn giản dễ sử dụng đối với cây trồng sẽ được sử dụng trong thành phần của phân hữu cơ vi sinh, đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững của nền nông nghiệp địa phương.
4. Giới hạn đề tài
Do thời gian có hạn, chúng tôi chỉ phân lập và tuyển chọn xạ khuẩn hiếu khí chịu nhiệt trong tự nhiên ở các đống ủ vỏ cà phê, mụn cưa, rơm rạ.
