Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý văn hóa
Tên luận án: Quản lý lễ hội truyền thống Quán Giá, xã Yên Sở, huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội
1. Lý do chọn đề tài
Cùng với quá trình dựng nước và giữ nước, nền văn hoá Việt Nam đã hình thành và phát triển. Bằng lao động sáng tạo cùng với ý chí chiến đấu bền bỉ, kiên cường, nhân dân ta đã dựng nên một nền văn hoá kết tinh sức mạnh và in đậm dấu ấn bản sắc của dân tộc, chứng minh sức sống mãnh liệt và sự trường tồn của dân tộc Việt Nam.
Đối với mỗi dân tộc, lễ hội truyền thống là một thuộc tính đặc trưng làm nổi bật nền văn hóa của dân tộc đó. Dân tộc Việt Nam cũng vậy, lễ hội cổ truyền của người Việt Nam phản ánh văn hóa của con người Việt Nam, phân biệt và làm nổi bật giữa nền văn hóa của người Việt đối với tất cả các nền văn hóa khác, là một hiện tượng có tính chất tổng hợp chứa đựng trong đó cả tín ngưỡng, tôn giáo, phong tục tập quán, diễn xướng dân gian và văn nghệ dân gian…, hội tụ đầy đủ các tỉnh hoa văn hóa của mỗi vùng, miền cụ thể, góp phần bổ sung vào kho tàng văn hóa của cả dân tộc. Giáo sư Trần Quốc Vượng trong Văn hóa Việt Nam tìm tòi và suy ngẫm đã viết: “Lễ hội còn là một sản phẩm và biểu hiện của một nền văn hóa” [42].
Đối với lĩnh vực văn hóa nói riêng luôn được Đảng, Nhà nước và các cấp quan tâm, đặc biệt là những năm gần đây với định hướng của Nghị quyết Trung Ương 5 khóa VIII về văn hóa: “Xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc” [44], nhằm thúc đẩy sự duy trì và phát triển của lễ hội, thể hiện truyền thống của thế hệ đi trước, đáp ứng những đòi hỏi trong đời sống sinh hoạt văn hóa tinh thần của người dân.
Việc tham dự các lễ hội truyền thống đang ngày càng trở thành nhu cầu không thể thiếu được nhằm thỏa mãn khát vọng hướng về cội nguồn, đáp ứng nhu cầu văn hóa tâm linh và sự giao lưu trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng, góp phần tạo nên sự đa dạng của văn hóa, củng cố tinh thần đại đoàn kết toàn dân. Chính vì vậy mà vai trò của lễ hội ngày càng trở nên quan trọng trong đời sống văn hoá nói chung và đời sống tinh thần nói riêng, được thể hiện rõ hơn trong các làng xã của những người nông dân hiền lành chất phác. Tuy nhiên, sự gia tăng sinh hoạt lễ hội trong những năm gần đây cũng đặt ra nhiều vấn đề bức xúc và thu hút sự quan tâm của dư luận. Đó là vì cùng với những biến đổi mạnh mẽ trong đời sống kinh tế -xã hội của các làng quê hiện nay theo hướng ngày càng hiện đại hoá và vai trò của lễ hội ngày càng được khẳng định trong đời sống văn hoá tinh thần thì một tất yếu khách quan kéo theo là sự biến đổi của các nền văn hóa. Sự biến đổi đó đang đặt trước những người quan tâm tới đời sống sinh hoạt văn hoá tinh thần của xã hội một câu hỏi lớn về vai trò và cách thức quản lý lễ hội trong đời sống xã hội hiện nay cũng như triển vọng của những biến đổi đó trong tương lai.
Vấn đề đặt ra là công tác quản lý lễ hội truyền thống hiện nay đã phù hợp với truyền thống văn hóa dân tộc, phong tục tập quán địa phương cũng như giữ gìn, phát huy được các giá trị văn hóa truyền thống và giải quyết tốt những vấn đề phát sinh trong lễ hội như thế nào? Bản thân tôi là một người con sinh ra trên quê hương Hoài Đức – quê hương giàu truyền thống cách mạng và bề dày lịch sử với nhiều nét văn hóa đặc sắc. Hơn nữa, là một học viên theo học chuyên ngành Quản lý văn hóa, tôi nhận thấy việc nghiên cứu về lễ hội cũng như công tác quản lý lễ hội truyền thống ở địa phương mình là một việc hết sức cần thiết để góp phần nâng cao chất lượng quản lý lễ hội truyền thống cũng như bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của quê hương. Vì vậy, tôi chọn đề tài “Quản lý lễ hội truyền thống Quán Giá, xã Yên Sở, huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành Quản lý văn hóa.
