ĐẶT VẤN ĐỀ
* Đặt Vấn Đề
Ngày nay với tốc độ phát triển của nền kinh tế đã làm cho môi trường ngày càng thay đổi nghiêm trọng, lũ lụt, hạn hán, thiên tai liên tục xãy ra đã làm cho tình hình phát triển kinh tế cũng gặp khó khăn. Đồng thời quá trình phát triển kinh tế nông – lâm nghiệp ngày càng giảm sút và gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình trồng rừng. Hơn nữa tình hình phá rừng vẫn diễn ra hết sức nghiêm trọng đặc biệt là khu vực Tây Nguyên đã làm cho diện tích rừng của nước ta ngày càng giảm xuống. Nguyên nhân chính là người dân vẫn chưa hiểu được vai trò, chức năng của rừng đối với môi trường sống, đến sự phát triển kinh tế chung, nhiều người đời sống chính của họ còn phụ thuộc quá nhiều vào rừng. Một nguyên nhân chính nữa là các cơ quan chức trách chưa thực hiện chính sách quy hoạch lâm nghiệp đến tận tay người trồng rừng, chưa có mục tiêu cụ thể trong công tác trồng rừng, chưa định hướng quy hoạch chi tiết các loài cây lâm nghiệp cụ thể trồng tại địa bàn mình mà chỉ quy hoạch chung cho diện tích trồng cây lâm nghiệp.
Do đó vấn đề đặt ra hiện nay là làm sao có thể phân bố cây trồng phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu của mỗi vùng, khu vực nhất định đang là vấn đề gây khó khăn cho nhà quản lý và người trồng rừng. Trong khi đó người dân chỉ là người trồng theo chủ trương của huyện chứ chưa tìm hiểu rõ loài cây đó có thích hợp với điều kiện tự nhiên của khu vực, với thị trường hay không. Nhiều khu vực quy hoạch nhưng vẫn không thực hiện đúng theo qui định của nhà quản lý. Khi bố trí cây trồng không thích hợp làm cho cây dễ mắt bệnh, kém năng suất có thể làm cho cây chết. Như vậy người dân sẽ kém tin tưởng vào kết quả trồng rừng của họ và Nhà nước.
Huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk là khu vực cần phải đẩy mạnh công tác trồng rừng và thu hồi mục đích sử dụng đất. Năm 2007, diện tích đất lâm nghiệp hiện có là 982,56 ha, chiếm 3,4% diện tích tự nhiên, chủ yếu là rừng trồng (566,7 ha), đất chưa có rừng 379,26 ha và 36,6 ha rừng tự nhiên. Độ che phủ của rừng đạt 1,97%, thấp nhất trong các huyện. Nguyên nhân chính là do điều kiện địa lý, đất đai thuận lợi để phát triển sản xuất nông nghiệp, các giai đoạn trước đây, nạn chặt phá rừng làm rẫy, chuyển đổi sang mục đích sử dụng khác đặc biệt là áp lực phát triển cây cà phê và vấn đề di dân tự do làm cho tài nguyên rừng, thảm thực vật, tài nguyên động vật suy giảm nghiêm trọng. Vấn đề cấp thiết cần phải đề ra ở huyện Cư Kuin là tăng diện tích độ che phủ rừng và phủ xanh các diện tích đất trống.
Hiện nay có rất nhiều đề tài nghiên cứu về vấn đề này nhưng chúng chỉ dựa trên nền tảng tổng quát, đánh giá sự thích nghi đất đai là chủ yếu. Các đề tài tập trung nghiên cứu độ thích nghi của các loài cây nông nghiệp, phân hạng đất thích nghi cho lúa, chè, cà phê, còn đối với các loài cây lâm nghiệp không phân hạng cụ thể mà chỉ là đánh giá thích nghi cho đất lâm nghiệp. Cùng với sự phát triển của hệ thống Thông tin địa lý (GIS) chúng ta có thể xác định được sự thích nghi của các loài cây trồng nhằm đưa ra hướng giải quyết tốt nhất phục vụ cho công tác quy hoạch vùng thích nghi cây trồng.
Xuất phát từ thực tế trên, chúng tôi thực hiện đề tài: “Ứng dụng AHP (Analytic Hierarchy Process) và GIS (Geographic Information System) xác định thích nghi của cây Thông hai lá (Pinus merkusii), Keo lá tràm (Acacia auriculiformis) tại huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk” để tìm hiểu khả năng thích ứng của các loài cây nghiên cứu tại địa phương như thế nào để quy hoạch cụ thể.
* Mục tiêu nghiên cứu
Quá trình đánh giá thích nghi của các loài cây cụ thể phải qua nhiều giai đoạn khác nhau để phân tích từ đó mới đưa ra quyết định cụ thể. Để đánh giá tính thích nghi cho các loài cây cần phải xác định chính xác các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của các loài cây đó từ đó mới phân hạng các nhân tố này. Quá trình nghiên cứu của nhiều nhà nghiên cứu đã cho rằng các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây trồng: Lượng mưa, tầng dày của đất, độ cao, độ dốc, sâu bệnh, nhiệt độ, độ ẩm, … Dựa vào các nhân tố này ta có thể phân hạng các khu vực thích nghi của chúng cho từng khu vực cụ thể. Do đó đề tài này cần có mục tiêu cụ thể như sau:
Ứng dụng AHP xác định mức độ ưu tiên của các chỉ tiêu ảnh hưởng đến cây trồng.
Xác định các khu vực phù hợp với từng loài cây trồng.
Ứng dụng GIS xây dựng bản đồ thích nghi của từng loại cây trồng.
Từ nghiên cứu này chúng tôi mong đợi có thể xây dựng được bản đồ thích nghi của các loài cây trồng tại khu vực Cư Kuin. Đồng thời xác định các nhân tố ảnh hưởng mạnh đến tính thích nghi của cây trồng tại một địa phương cụ thể. Với kết quả này chúng tôi hy vọng sẽ hỗ trợ cho các nhà chuyên môn trong việc qui hoạch các khu vực thích hợp với từng loại cây trồng thích hợp hơn. Giúp cho người dân tin tưởng hơn với chính sách trồng rừng phủ xanh đất trống, đồi núi trọc. Bên cạnh đó đây cũng là tài liệu giúp cho các học viên khóa sau làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu xa hơn cho tính thích nghi của các loài cây khác.
Giới hạn của đề tài
Do điều kiện hạn chế về thời gian và kinh phí nên đề tài chỉ dừng lại ở mức đề xuất vùng thích nghi đất đai cho Thông hai lá và Keo lá tràm, chưa đưa ra đánh giá các yếu tố, các tiêu chuẩn về kinh tế- xã hội và môi trường.
