MỞ ĐẦU
A. Sự cần thiết của đề tài
Giao đất, giao rừng là chủ trương của Đảng và Nhà nước về phân cấp, phân quyền trong quản lý tài nguyên rừng [15]. Thực hiện chủ trương này, trong những năm qua rừng và đất rừng được giao cho các đối tượng (tổ chức kinh tế, các ban quản lý rừng, các đơn vị vũ trang, các hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư, và các tổ chức khác) quản lý, sử dụng là 9.999.892 ha, đạt 77,5% tổng diện tích rừng hiện có [16]. Quá trình GĐGR được thực hiện qua nhiều giai đoạn và thay đổi theo hướng giảm dần về diện tích đối với các doanh nghiệp Nhà nước và tăng dần cho đối tượng hộ gia đình và cộng đồng dân cư sống gần rừng. Điều này cho thấy sự quan tâm và nhận thức của Nhà nước về vai trò, vị trí của người dân và cộng đồng sống gần rừng là hết sức quan trọng trong việc đóng góp vào công tác quản lý, sử dụng rừng bền vững cũng như góp phần vào phát triển kinh tế – xã hội nông thôn, miền núi. Song song với sự chuyển biến đó, nhiều văn bản qui phạm pháp luật đã được ban hành nhằm cụ thể hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước tới mỗi vùng, miền, địa phương khác nhau. Đây là những cơ sở pháp lý để người nhận giao, khoán rừng yên tâm đầu tư, sản xuất và làm giàu từ khu rừng do mình làm chủ.
Trải qua hơn 15 năm thực hiện chủ trương của Nhà nước về GĐGR cho các HGĐ, cá nhân và cộng đồng, kết quả đạt được đã chỉ ra rằng: Đây chỉ là kết quả về mặt số lượng dựa trên việc hoàn thành những thủ tục pháp lý mà chưa phản ánh được hiệu quả của chính sách đối với QLSD rừng; hiệu quả của giao, khoán rừng chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố từ đặc điểm KT-XH của các HGĐ&CĐ, loại rừng giao, khoán đến quá trình tổ chức thực hiện, những hỗ trợ theo sau và hệ thống chính sách đi kèm. Bên cạnh những thành tựu đạt được trong rừng giao, khoán quản lý bảo vệ ở nhiều địa phương công tác tổng kết, đánh giá về mặt hiệu quả sau giao, khoán rừng vẫn chưa được thực hiện một cách kịp thời, đầy đủ; những vấn đề còn tồn tại chưa được phản hồi để chính sách của Nhà nước có tính thực tiễn hơn và người nhận rừng tiếp cận được.
“Thí điểm giao rừng, khoán bảo vệ rừng cho HGĐ&CĐ trong buôn, làng là đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ ở các tỉnh Tây Nguyên” theo Quyết định 304/2005/QĐ-TTg đã kết thúc từ cuối năm 2010. Đây là chính sách ưu tiên cho đối tượng là các hộ gia đình và cộng đồng người đồng bào dân tộc thiểu số nghèo, thiếu đất sản xuất. Việc tổ chức thực hiện trong và sau quá trình giao, khoán rừng tại Gia Lai còn nhiều bất cập nhưng chưa được tổng kết, đánh giá đầy đủ. Xuất phát từ tình hình trên đề tài “Đánh giá hiệu quả giao rừng, khoán bảo vệ rừng theo Quyết định 304/2005/QĐ – TTg tại 2 huyện Chê Sê và Chư Pưh, tỉnh Gia Lai” được thực hiện, qua đó đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quá trình này trên địa bàn nghiên cứu.
B. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
– Ý nghĩa khoa học: Kết quả nghiên cứu sẽ đóng góp về phương pháp luận trong tiến trình GĐGR.
– Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu sẽ phân tích được những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức trong GĐGR trên địa bàn nghiên cứu; tìm ra được nguyên nhân của những tồn tại và trên cơ sở đó đề ra giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả quá trình này trên địa bàn nghiên cứu.
