Luận án tiến sĩ chuyên ngành Kinh tế phát triển
Tên luận án: Nghiên cứu liên kết kinh tế trong vùng kinh tế trọng điểm miền Trung
Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận:
Về lý luận:
Thứ nhất, luận án nghiên cứu LKKT trong vùng theo cách tiếp cận: (i) liên kết lấy thị trường làm cơ sở, chính quyền các địa phương chỉ đóng vai trò hỗ trợ, thúc đẩy các liên kết; (ii) LKKT hướng tới mục tiêu: vùng KTTĐ phải thực sự trở thành các động lực tăng trưởng nhanh và hiệu quả.
Thứ hai, luận án đưa ra cách hiểu mới về nội hàm LKKT vùng là liên kết giữa các đơn vị kinh tế trên vùng trong hoạt động sản xuất – kinh doanh (các nghiên cứu trước thường quan niệm nội hàm LKKT vùng là liên kết thực hiện các nội dung phát triển vùng), bao gồm: (i) liên kết ngang – liên kết giữa các chủ thể sản xuất kinh doanh cùng loại sản phẩm hoặc nhóm sản phẩm tương tự nhau, (ii) liên kết dọc – liên kết giữa các chủ thể với các nhà sản xuất ở công đoạn trước hoặc nhà sản xuất ở công đoạn sau hình thành nên liên kết ngược và liên kết xuôi và (iii) liên kết giữa chủ thể sản xuất kinh doanh với các đơn vị cung cấp dịch vụ hỗ trợ.
Thứ ba, luận án đã chỉ ra liên kết sản xuất – kinh doanh giữa các doanh nghiệp tồn tại các hình thức theo mức độ từ thấp đến cao đó là: (i) giao dịch thị trường thuần tuý, (ii) hợp đồng ngắn hạn, (iii) hợp đồng dài hạn và (iv) quan hệ cổ phần. Liên kết giữa các chủ thể trong quá trình sản xuất kinh doanh trên vùng sẽ hình thành nên các chuỗi giá trị hay CLKN.
Thứ tư, luận án đã xây dựng tiêu chí đánh giá liên kết sản xuất – kinh doanh của các đơn vị kinh tế và phương pháp đánh giá. Cụ thể: (i) Hệ số Moran (I) đo lường tổng hợp mức độ LKKT toàn vùng; (ii) Các tiêu chí đánh giá cụ thể cho mức độ liên kết theo các nội dung (chấm điểm thực hiện các nội dung LKKT vùng trong một số ngành lĩnh vực); (iii) Tiêu chí đánh giá đảm bảo yêu cầu của liên kết (thương số vùng, quy mô FDI, mật độ kinh tế, VA/GO, NSLĐ).
Về thực tiễn:
Thứ nhất, luận án đã phát hiện được những dấu hiệu bất cập trong LKKT ở vùng KTTĐ miền Trung, bao gồm: (i) mức độ LKKT toàn vùng rất thấp; (ii) Các nội dung liên kết chưa được thực hiện đầy đủ, liên kết chủ yếu mang tính ngắn hạn; (iii) LKKT chưa thực sự xuất phát từ thị trường, vai trò thúc đẩy của chính quyền cũng chưa được thực hiện tốt; (iv) Năng lực cạnh tranh và hiệu quả sử dụng nguồn lực trên vùng vì thế còn thấp so với mục tiêu trở thành là vùng động lực tăng trưởng của cả nước.
Thứ hai, luận án xác định được 5 nguyên nhân chính dẫn đến những hạn chế này: Tư duy nhận thức của các chủ thể về LKKT vùng còn khá hạn chế; các điều kiện để thực hiện LKKT vùng chưa đầy đủ; thiếu khung pháp lý hoàn thiện; bộ máy điều phối phát triển vùng KTTĐ còn nhiều bất cập; và thiếu các chính sách khuyến khích LKKT vùng.
Thứ ba, luận án đã đề xuất mô hình LKKT vùng KTTĐ miền Trung. Những mô hình được nhấn mạnh đó là: (i) mô hình liên kết giữa các doanh nghiệp nhằm tạo ra các CLKN, (ii) mô hình liên kết trong sản xuất và chế biến nông sản nhằm hình thành các chuỗi giá trị.
Thứ tư, đề xuất 5 nhóm giải pháp tăng cường LKKT gồm: (i) Đổi mới tư duy của các chủ thể về LKKT vùng, (ii) Hoàn thiện các điều kiện để thực hiện LKKT vùng, (iii) Hoàn thiện khung pháp lý cho LKKT vùng, (iv) Hoàn thiện bộ máy tổ chức điều phối vùng, (v) Tăng cường các chính sách thúc đẩy LKKT vùng.
