Luận án tiến sĩ chuyên ngành Lý luận văn học
Tên luận án: Kịch Lưu Quang Vũ – một loại hình dụ ngôn văn học
Những kết luận mới của luận án
– Dụ ngôn là một thể loại văn học đặc thù, một loại hình diễn ngôn thực hiện một chiến lược giao tiếp văn chương độc đáo. Trước luận án này, các lý thuyết về dụ ngôn gần như chưa được dịch thuật, nghiên cứu tại Việt Nam. Những khái quát lí thuyết của luận án là sự bổ khuyết cần thiết kiến thức lý luận về thể loại văn học độc đáo này, đem đến một tài liệu tham khảo đắc dụng cho những đối tượng quan tâm nghiên cứu về sau.
– Kịch Lưu Quang Vũ là một loại hình dụ ngôn văn học. Đặc điểm của loại hình dụ ngôn thể hiện trong kịch Lưu Quang Vũ ở hai phương diện: nội dung (chủ đề và sự lí giải chủ đề) và hình thức (phương thức giao tiếp dụ ngôn).
Xét trên phương diện nội dung, kịch Lưu Quang Vũ nổi bật bởi các chủ đề dụ ngôn (hai hệ chủ đề tưởng chừng mâu thuẫn nhưng thống nhất trong tư duy nghệ thuật của Lưu Quang Vũ, đó là: chủ đề về sự băng hoại các giá trị đạo đức và chủ đề niềm tin vào cuộc đời bao trùm một phổ rất rộng từ nhân sinh, xã hội đến kinh tế, chính trị)
Xét trên phương diện hình thức, đặc trưng diễn ngôn dụ ngôn trong kịch Lưu Quang Vũ được thể hiện sâu sắc qua những phương thức tổ chức giao tiếp như phân vai phát ngôn và vai hành động; xây dựng các biểu tượng đóng vai trò là phương thức chuyển nghĩa độc đáo trong giao tiếp dụ ngôn.
Bằng việc áp dụng những lí thuyết nghiên cứu hiện đại, đặc biệt là cố gắng đi đến cùng mối quan hệ giữa ý thức hệ, hoạt động giao tiếp văn học và văn bản văn học để nghiên cứu kịch Lưu Quang Vũ, luận án đã đem lại những kiến giải mới về kịch của tác gia này ở một số vấn đề then chốt: vấn đề về chiến lược giao tiếp dụ ngôn, chủ đề và phương thức giao tiếp dụ ngôn trong kịch của Lưu Quang Vũ.
– Luận án đã cố gắng đối chiếu kịch Lưu Quang Vũ theo chiều đồng đại và lịch đại, với các nhà viết kịch trước và cùng thời, bên cạnh đó, cũng có những liên hệ cần thiết sang hai thể loại sáng tác mà Lưu Quang Vũ có nhiều thành tựu là thơ và truyện ngắn. Qua so sánh, chúng tôi tìm ra những điểm tương đồng nhưng cũng phát hiện nhiều sự độc đáo riêng có trong kịch Lưu Quang Vũ so với các đồng nghiệp khác. Tất nhiên, chúng tôi ưu tiên tìm kiếm những khác biệt để phần nào lý giải sự thành công nổi trội của “hiện tượng” Lưu Quang Vũ trong lịch sử kịch nói Việt Nam.
