Luận án tiến sĩ chuyên ngành Kinh tế quốc tế
Tên luận án: Đầu tư trực tiếp nước ngoài với mục tiêu phát triển kinh tế bền vững của Việt Nam
Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận
Luận án xây dựng khung lý thuyết về FDI với mục tiêu phát triển kinh tế bền vững và vận dụng vào điều kiện Việt Nam; đi sâu nghiên cứu, tổng kết kinh nghiệm quốc tế đối chiếu thực trạng Việt Nam về FDI với mục tiêu phát triển kinh tế bền vững qua các giai đoạn:
(1) Tác động FDI đến mục tiêu phát triển kinh tế bền vững cần có điều kiện nhất định, phụ thuộc trình độ phát triển kinh tế, sự sẵn sàng cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực – đặc biệt là nhân lực chất lượng cao, thể chế và các công cụ chính sách điều tiết, quản lý FDI hiệu quả… Bên cạnh những tác động tích cực, FDI tiềm ẩn nhiều nguy cơ thiếu bền vững đối với nước tiếp nhận.
(2) Qua nghiên cứu kinh nghiệm một số nước; thực trạng đóng góp của FDI với mục tiêu phát triển kinh tế của Việt Nam giai đoạn 1995-2017, luận án đánh giá thông qua hệ thống chỉ số gồm: tỷ trọng đóng góp trong tổng đầu tư; tỷ trọng đóng góp trong GDP; hiệu quả sử dụng vốn đầu tư; tỷ lệ loại hình doanh nghiệp; chất lượng công nghệ chuyển giao; tỷ trọng xuất nhập khẩu cho thấy FDI tại Việt Nam chưa đáp ứng đầy đủ mục tiêu phát triển kinh tế bền vững.
(3) Sử dụng phương pháp OLS, mô hình đánh giá tác động của FDI đến GDP, đầu tư trong nước và xuất nhập khẩu của Việt Nam giai đoạn 1995-2017. Kết quả cho thấy: khi xem xét trong tương quan đa biến, FDI tác động tới GDP thông qua kim ngạch xuất khẩu; FDI có tương quan tích cực với GDP, đầu tư trong nước và kim ngạch xuất khẩu khi xem xét tương quan riêng rẽ với từng chỉ tiêu; tham chiếu với một số chỉ số đề xuất của luận án cho thấy, FDI chưa đạt được kỳ vọng phát triển kinh tế bền vững của Việt Nam nhưng vẫn đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế.
(4) Chất lượng FDI những năm gần đây được cải thiện đáng kể, tuy nhiên chưa đạt ngưỡng bền vững theo kinh nghiệm quốc tế như chưa bảo đảm ổn định các cân đối lớn của nền kinh tế, duy trì, phát triển bền vững các yếu tố như vốn, lao động, công nghệ, tài nguyên, tăng năng suất, hiệu quả sử dụng các nguồn lực, hay nâng tỷ trọng đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp; chuyển dịch mô hình, cơ cấu kinh tế hiệu quả, nâng cao chất lượng, tính cạnh tranh, tính bền vững của sản phẩm, thúc đẩy sự tham gia, thâm nhập vào chuỗi giá trị toàn cầu, các khâu sản xuất có giá trị gia tăng cao; cũng như tác động lan tỏa của FDI đến phần còn lại của nền kinh tế…
Những đề xuất mới rút ra từ kết quả nghiên cứu
Luận án khẳng định, FDI là một phận quan trọng của nền kinh tế, có nhiều đóng góp vào công cuộc đổi mới, phát triển đất nước trong giai đoạn 1988-2017. Tuy nhiên, đánh giá một cách tổng thể trong so sánh với một số nước, cũng như khi so sánh tương quan đóng góp giữa các khu vực kinh tế, FDI đóng góp chưa tương xứng với tiềm năng, chưa đáp ứng kỳ vọng của mục tiêu phát triển kinh tế bền vững. Để bảo đảm FDI phát huy tốt lợi thế, đóng góp tích cực vào mục tiêu phát triển kinh tế bền vững, Việt Nam cần sẵn sàng những điều kiện nhất định.
Luận án đề xuất một số giải pháp gắn FDI với mục tiêu PTKT bền vững của Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn 2035: (1) Xây dựng và sớm triển khai Chiến lược thu hút FDI thế hệ mới ; (2) Tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật; (3) Sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện và công khai quy hoạch có cơ sở khoa học và thực tiễn vững chắc; (4) Tập trung phát triển hạ tầng các đặc khu kinh tế, vùng, địa phương có lợi thế so sánh tạo điều kiện hỗ trợ FDI hoạt động hiệu quả; (5) Tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả quả lý nhà nước; (6) Chú trọng đầu tư phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; (7) Đổi mới phương thức, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác vận động, xúc tiến đầu tư và phát huy vai trò cầu nối, tư vấn của các hiệp hội, các tổ chức dịch vụ hỗ trợ FDI, tập trung chọn lọc FDI chất lượng cao.
Luận án là căn cứ khoa học để đánh giá FDI với mục tiêu phát triển kinh tế bền vững của Việt Nam và các nước có điều kiện tương tự, là cơ sở khoa học giúp các nhà quản lý hiểu rõ định hướng, xây dựng chiến lược, hoàn thiện chính sách gắn FDI với mục tiêu phát triển kinh tế bền vững của Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn 2035. Các chỉ số đề xuất là cơ sở tham chiếu trong đánh giá sự thành công của chính sách và thực trạng FDI với mục tiêu phát triển kinh tế bền vững trong từng giai đoạn, đặt ra yêu cầu cần tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện bộ chỉ số ở các nghiên cứu tiếp theo.
