Luận án tiến sĩ chuyên ngành Kinh tế phát triển
Tên luận án: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn Hà Nội trong xây dựng nông thôn mới
Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận:
Thứ nhất, luận án tiếp cận chuyển dịch cơ cấu kinh tế (CCKT) nông thôn (NT) theo góc độ là một danh từ để xây dựng nội hàm về chuyển dịch CCKT (nội dung, xu hướng, tiêu chí đánh giá) còn cách tiếp cận theo góc độ một động từ được xem xét như những nhân tố tác động đến quá trình chuyển dịch CCKT NT
Thứ hai, luận án xem xét mối quan hệ giữa chuyển dịch CCKT NT và xây dựng nông thôn mới (XD NTM) trên cơ sở coi chuyển dịch CCKT NT vừa là nội hàm, vừa là điều kiện để XD NTM trong khi các nghiên cứu trước chỉ xem xét một trong hai chiều của mối quan hệ trên.
Thứ ba, luận án xây dựng khung lý thuyết về chuyển dịch CCKT NT trong XD NTM đặc thù cho Thủ đô Hà Nội. Với đặc thù Thủ đô, yêu cầu của chuyển dịch CCKT cần tập trung dịch chuyển theo hướng tập trung, quy mô lớn, ứng dụng khoa học công nghệ (KHCN) và chuyển dịch theo hướng sản xuất xanh, sạch. Trên cơ sở đó, luận án đề xuất tiêu chí đánh giá chuyển dịch CCKT NT về kết quả cần tập trung vào xem xét sự thay đổi về quy mô, tỷ trọng của từng ngành trong CCKT chung và trong nội bộ ngành, tốc độ chuyển dịch CCKT. Đặc biệt, tiêu chí đánh giá chuyển dịch CCKT nông thôn về hiệu quả cần tập trung vào ba nhóm chỉ tiêu sau: (1) nhóm chỉ tiêu phản ánh chuyển dịch CCKT theo hướng góp phần tổ chức lại hoạt động sản xuất kinh doanh theo hướng giảm dần sản xuất nhỏ lẻ, manh mún sang hình thức sản xuất hàng hóa quy mô lớn; (2) nhóm chỉ tiêu phản ánh chuyển dịch CCKT góp phần đẩy mạnh ứng dụng KHCN vào các hoạt động sản xuất khu vực NT và (3) nhóm chỉ tiêu phản ánh chuyển dịch CCKT góp phần nâng cao năng suất lao động (NSLĐ) và năng suất đất đai khu vực nông nghiệp NT.
Những đóng góp về mặt thực tiễn
Thứ nhất, luận án đã phát hiện ra những bất cập trong chuyển dịch CCKT NT trong XD NTM ở Hà Nội: (i) CCKT NT dịch chuyển chậm: tỷ trọng ngành nông nghiệp còn tương đối cao, tỷ trọng ngành dịch vụ tuy có tăng nhưng chậm và chưa tận dụng tốt các lợi thế của địa phương; (ii) Trong nội bộ các ngành, CCKT dịch chuyển cũng chưa rõ nét theo các định hướng của Thành phố trong XD NTM; (iii) Xu hướng phát triển kinh tế theo hướng tập trung quy mô lớn chưa đạt yêu cầu về tốc độ dịch chuyển để hình thành nên các vùng sản xuất tập trung thực sự mang tính chất sản xuất hàng hóa mũi nhọn; (iv) Quá trình dịch chuyển CCKT chưa đủ sức tạo nên sự thay đổi cơ bản về chất lượng sản phẩm và ảnh hưởng đến môi trường sống; (v) Năng suất đất đai, NSLĐ và thu nhập bình quân đầu người (TNBQĐN) khu vực NT Hà Nội chưa tương xứng với tiềm lực hiện có, còn có sự chênh lệch khá lớn giữa TBNQĐN khu vực NT với TNBQĐN chung của Hà Nội và khu vực thành thị.
Thứ hai, luận án cũng đã xác định được 8 nguyên nhân dẫn đến những hạn chế này, trong đó ngoài những nguyên nhân đã được đề cập đến trong nhiều các nghiên cứu thì hai nguyên nhân quan trọng có tính đặc thù ảnh hưởng đến chuyển dịch CCKT NT Thủ đô theo hướng hiện đại, bền vững là: (1) các cơ chế chính sách còn bất cập và chưa đồng bộ: đặc biệt là chính sách đất đai, chính sách tín dụng còn cản trở sản xuất, thiếu các chính sách về bảo hiểm rủi ro sản xuất và thúc đẩy KHCN; (2) các chính sách, biện pháp huy động sự tham gia của các chủ thể kinh tế còn hạn chế nhất là các hợp tác xã và các doanh nghiệp.
Thứ ba, luận án đề xuất 7 nhóm giải pháp thúc đẩy chuyển dịch CCKT NT trong XD NTM. Bên cạnh các giải pháp đã được nhiều các nhà nghiên cứu đề cập, giải pháp (i) Đổi mới mạnh mẽ hơn, triệt để hơn các chính sách của Đảng, Nhà nước và Thành phố đối với nông nghiệp – nông dân và NT trong XD NTM (tập trung vào chính sách đất đai, chính sách tín dụng, bảo hiểm rủi ro sản xuất…) và giải pháp (ii) Cần có sự quan tâm thỏa đáng đối với việc nghiên cứu, đổi mới các hình thức tổ chức sản xuất kinh doanh trong khu vực NT, nhất là trong sản xuất nông nghiệp và hoạt động thương mại là 2 giải pháp chưa được các nghiên cứu trước đề cập cụ thể, đồng thời khắc phục hai nguyên nhân quan trọng có tính đặc thù ảnh hưởng đến chuyển dịch CCKT NT Thủ đô theo hướng hiện đại, bền vững.
