Luận án tiến sĩ chuyên ngành Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật
Tên luận án: Áp dụng pháp luật trong xét xử sơ thẩm các vụ án hình sự của Tòa án quân sự ở Việt Nam hiện nay
Tính cấp thiết của đề tài
Hiến pháp năm 2013 đã xác định một cách rõ ràng chức năng thực hiện quyền tư pháp và nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân của hệ thống Tòa án nhân dân. Xuất phát từ chức năng, nhiệm vụ đó đòi hỏi Tòa án phải có sự chuyển mình mạnh mẽ, thể hiện trước hết ở việc nâng cao chất lượng công tác xét xử, trong đó có hoạt động xét xử các vụ án hình sự. Việc áp dụng pháp luật trong xét xử các vụ án hình sự được bảo đảm áp dụng đầy đủ, chính xác, nhằm bảo đảm công lý, các quyền và lợi ích của Nhà nước, xã hội, công dân được bảo vệ là yếu tố căn bản để nâng cao chất lượng xét xử các vụ án hình sự [51].
Tòa án quân sự là cơ quan xét xử của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa (XHCN) Việt Nam được tổ chức trong Quân đội nhân dân, thực hiện quyền tư pháp thông qua hoạt động xét xử các vụ án hình sự (VAHS). Xét xử sơ thẩm các VAHS là một giai đoạn quan trọng của cả quá trình giải quyết một VAHS, là giai đoạn tập trung cao nhất của việc thực hiện quyền tư pháp. Tòa án quân sự nhân danh Nhà nước định tội danh, quyết định hình phạt và giải quyết các vấn đề khác liên quan đến tội phạm. Đây được coi là thời điểm kết thúc một quá trình tố tụng từ giai đoạn điều tra đến giai đoạn truy tố và giai đoạn xét xử. Việc áp dụng pháp luật (ADPL) trong xét xử sơ thẩm các VAHS của Toà án Quân sự (TAQS) có ý nghĩa rất quan trọng trong việc bảo vệ pháp chế XHCN, tăng cường kỷ luật và sức mạnh chiến đấu của Quân đội, giáo dục quân nhân, công chức, công nhân quốc phòng trung thành với tổ quốc, chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật, điều lệnh của Quân đội, tôn trọng những quy tắc của cuộc sống xã hội, ý thức đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm, các vi phạm pháp luật khác. Vì vậy, ADPL trong xét xử sơ thẩm các VAHS của TAQS là vấn đề đòi hỏi phải được chú trọng và nâng cao chất lượng mới đáp ứng yêu cầu của thực tiễn đặt ra. Trong Nghị quyết số 08 – NQ/TW, ngày 20/01/2002 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác trong thời gian tới Đảng ta đã chỉ ra:Khi xét xử, các Toà án phải đảm bảo cho mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật, thực sự dân chủ, khách quan; Thẩm phán và Hội thẩm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; việc phán quyết của Tòa án phải căn cứ chủ yếu vào kết quả tranh tụng tại phiên tòa trên cơ sở xem xét đầy đủ, toàn diện các chứng cứ, ý kiến của kiểm sát viên, của người bào chữa, bị cáo, nhân chứng, nguyên đơn, bị đơn và những người có quyền, lợi ích hợp pháp… để ra những bản án, quyết định đúng pháp luật, có sức thuyết phục và trong thời hạn quy định [1, tr.2].
