Luận án Pháp luật về kiểm soát vốn tại các doanh nghiệp có 100% vốn nhà nước

Luận án tiến sĩ chuyên ngành Luật kinh tế

Tên luận án:  Pháp luật về kiểm soát vốn tại các doanh nghiệp có 100% vốn nhà nước

Đây là công trình nghiên cứu đầu tiên mang tính hệ thống về pháp luật kiểm soát vốn tại các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước ở Việt Nam. Các nghiên cứu trước đây về nội dung này hoặc là thiên về khía cạnh kinh tế, hoặc là chưa đảm bảo tính đồng bộ, tính hệ thống. Với tư cách là công trình như vậy, luận án đã có một số điểm mới cơ bản như sau:

Thứ nhất, luận án tập trung vào việc tìm hiểu, nghiên cứu, hệ thống hoá những quan điểm khoa học pháp lý và kinh tế có liên quan đến về việc kiểm soát vốn tại các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước. Đặc biệt là, luận án đã xây dựng được cơ chế kiểm soát này thông qua việc làm rõ ba yếu tố cấu thành của nó là: (1) chủ thể kiểm soát, (2) nội dung kiểm soát, (3) phương tiện kiểm soát. Khi một trong ba yếu tố này có khiếm khuyết hoặc có sự trục trặc trong quá trình vận hành thì việc kiểm soát của nhà nước đối với vốn mà mình đã đầu tư vào doanh nghiệp chắc chắn sẽ không đạt được hiệu quả như mong muốn.

Thứ hai, luận án phân tích, đánh giá một cách khách quan, trung thực thực trạng pháp luật về kiểm soát vốn tại các doanh ngiệp 100% vốn nhà nước ở Việt Nam hiện nay. Bên cạnh việc khẳng định một số thành công, luận án cũng đã làm rõ nhiều hạn chế của lĩnh vực pháp luật này thông qua việc phân tích các bất cập, yếu kém trong quy định của pháp luật liên quan đến 6 công cụ (phương thức) mà Nhà nước ta đang sử dụng để kiểm soát vốn Nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp, cụ thể là:

– Kiểm soát vốn nhà nước thông qua đại diện của chủ sở hữu nhà nước;

– Kiểm soát vốn thông qua hoạt động của Tổng Công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC);

– Kiểm soát vốn thông qua hoạt động kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp;

– Kiểm soát vốn thông qua hoạt động kiểm toán;

– Kiểm soát vốn thông qua việc giám sát đầu tư, giám sát tài chính.

Thứ ba, qua việc nghiên cứu pháp luật của Việt Nam và một số nước trên thế giới về kiểm soát vốn tại các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, luận án đã đề xuất một số quan điểm và giải pháp để góp phần hoàn thiện pháp luật, bảo đảm pháp luật về kiểm soát vốn tại các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước được thực thi một cách nghiêm túc và có hiệu quả trong thực tiễn.

Trong số các kiến nghị có giá trị mà luận án đã đề xuất, có thể kể đến một số kiến nghị sau đây:

Một là, kiến nghị về việc cần phải thay đổi địa vị pháp lý của Tổng Công ty đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) từ là một công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên là nhà nước như hiện nay thành công ty cổ phần.

Hai là, kiến nghị về việc cần phải chấm dứt tình trạng manh mún, phân tán, không có một đầu mối duy nhất và thống nhất trong việc thực hiện quyền, nghĩa vụ của chủ sở hữu là nhà nước đối với doanh nghiệp nói chung và kiểm soát vốn do nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp nói riêng bằng việc sớm xây dựng một cơ quan chuyên trách với tên gọi là Ủy ban Giám sát tài sản nhà nước tại doanh nghiệp, trực thuộc chính phủ với đầy đủ quyền hạn và năng lực chuyên môn để thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao.