– Để tài Luận án: KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI TẬP ĐOÀN XĂNG DẦU VIỆT NAM
– Ngành : Quản trị kinh doanh;
– Mã số: 9.34.01.01
– Nghiên cứu sinh : Đặng Thị Bắc
– GVHD 1: PGS.TS. Phạm Văn Đăng
– GVHD 2: PGS.TS. Trần Mạnh Dũng
– Cơ sở đào tạo: TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH DOANH VÀ CÔNG NGHỆ HÀ NỘI
Luận án đã có những đóng góp mới như sau:
1. Về lý luận
(1) Hệ thống hóa và làm rõ lý luận về kiểm soát nội bộ (KSNB) trong tập đoàn kinh tế, dựa trên khung lý thuyết COSO 2013, gồm 5 yếu tố: Môi trường kiểm soát; Đánh giá rủi ro; Hoạt động kiểm soát; Hệ thống thông tin – truyền thông; Hoạt động giám sát. Luận giải sự phù hợp khi thiết lập và vận hành KSNB theo mô hình COSO trong doanh nghiệp có qui mô lớn có cấu trúc phức tạp như các tập đoàn kinh tế nhà nước tại Việt Nam. So sánh, làm rõ điểm khác biệt giữa KSNB tại tập đoàn kinh tế với KSNB trong doanh nghiệp độc lập, giúp làm nổi bật đặc thù của kiểm soát nội bộ trong mô hình công ty mẹ – công ty con.
(2) Luận án tiếp cận kiểm soát nội bộ (KSNB) như một quy trình động, liên tục và linh hoạt, thay vì là một hệ thống tĩnh gắn với cơ cấu tổ chức. Cách tiếp cận này phù hợp với bối cảnh kinh doanh xăng dầu nhiều biến động như biến động giá, tỷ giá, chính sách điều hành và rủi ro cháy nổ, đồng thời làm rõ vai trò của KSNB trong việc nâng cao hiệu quả quản lý và khả năng thích ứng theo xu hướng phát triển của doanh nghiệp.
(3) Tổng hợp kinh nghiệm quốc tế về KSNB tại các tập đoàn lớn trên thế giới và rút ra bài học áp dụng cho Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam.
2. Về thực tiễn
(1) Luận án đã khảo sát mô tả thực trạng và đánh giá một cách toàn diện thực trạng kiểm soát nội bộ tại Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) theo 5 yếu tố cấu thành theo khung lý thuyết COSO 2013 gồm: Môi trường kiểm soát; Đánh giá rủi ro; Hoạt động kiểm soát; Hệ thống thông tin – truyền thông; Hoạt động giám sát. Trên cơ sở phân tích số liệu qua phiếu điều tra, và đánh giá tài liệu nội bộ, luận án đã chỉ rõ mức độ hiện diện và hiệu quả vận hành của các nội dung kiểm soát nội bộ trong thực tiễn hoạt động của Tập đoàn, qua đó xác định được những kết quả đạt được cũng như những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân phát sinh.
(2) Luận án chỉ ra rằng mặc dù Tập đoàn đã có nhiều nỗ lực trong thiết lập cơ chế kiểm soát nội bộ, song vẫn còn hạn chế như: Mô hình tổ chức kiểm soát chưa đồng bộ giữa công ty mẹ và các công ty con; hoạt động đánh giá rủi ro còn mang tính hình thức và chưa được tích hợp vào chiến lược quản trị; cơ chế kiểm soát chưa chặt chẽ tại các đơn vị thành viên; hệ thống thông tin phục vụ kiểm soát còn phân tán, thiếu liên kết, giám sát nội bộ còn yếu, chưa có bộ phận kiểm toán nội bộ độc lập tại nhiều công ty con. Những hạn chế này được phân tích gắn với đặc thù ngành xăng dầu – một lĩnh vực có mức độ rủi ro cao, chịu tác động mạnh từ biến động giá dầu, tỷ giá, điều hành chính sách và các yếu tố địa chính trị toàn cầu.
(3) Trên cơ sở đánh giá thực trạng, luận án đã đề xuất một hệ thống giải pháp có tính thực tiễn cao nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của kiểm soát nội bộ tại Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam. Các giải pháp tập trung vào việc: hoàn thiện cơ cấu tổ chức và môi trường kiểm soát; tăng cường công tác đánh giá và quản trị rủi ro; chuẩn hóa cáchoạt động kiểm soát trong toàn hệ thống; cải tiến hệ thống thông tin kế toán – quản trị; và đẩy mạnh hoạt động giám sát thông qua kiểm toán nội bộ. Một điểm nhấn đặc biệt trong giải pháp là việc ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số vào kiểm soát nội bộ, như: Số hóa quy trình giám sát, tích hợp dữ liệu từ các công ty thành viên, sửdụng phần mềm quản trị rủi ro và hệ thống báo cáo phân tích tự động. Đây là bước tiến cần thiết để kiểm soát nội bộ không chỉ đảm bảo tuân thủ, mà còn góp phần nâng cao năng lực phản ứng chiến lược và tối ưu hóa vận hành trong bối cảnh cạnh tranh và biến động. Ngoài giá trị áp dụng thực tiễn tại Petrolimex, hệ thống giải pháp và khuyến nghị trong luận án còn là tài liệu tham khảo có giá trị cho các tập đoàn kinh tế nhà nước và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực có rủi ro cao, giúp định hướng hoàn thiện cơ chế kiểm soát nội bộ phù hợp với yêu cầu quản trị hiện đại, thúc đẩy minh bạch tài chính, giảm thiểu rủi ro và hỗ trợ phát triển bền vững trong điều kiện hội nhập quốc tế.
