THÔNG TIN LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐƯA LÊN MẠNG
Tên đề tài luận án: Hiện tượng chuyển loại trong tiếng Việt (đối chiếu với tiếng Anh) – Ứng dụng trong dạy tiếng và dịch thuật.
Chuyên ngành: Việt Nam học
Mã số: 9310630
Họ và tên nghiên cứu sinh: Võ Thị Ngọc Ân
Họ và tên người hướng dẫn: PGS. TS. Trần Thủy Vịnh
Tên cơ sở đào tạo: Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng
TÓM TẮT NHỮNG KẾT LUẬN MỚI CỦA LUẬN ÁN
Đặt vấn đề: Trong bối cảnh hội nhập, nhu cầu học tiếng Việt và nghiên cứu về Việt Nam ngày càng tăng, đòi hỏi nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Việt cho người nước ngoài và tiếng Anh cho người Việt. Chuyển loại – một hiện tượng phổ biến trong tiếng Việt lẫn tiếng Anh – gây nhiều khó khăn trong dạy và học ngôn ngữ. Tuy nhiên, hiện vẫn thiếu các nghiên cứu hệ thống đối chiếu hiện tượng này giữa hai ngôn ngữ nhằm phục vụ giảng dạy và dịch thuật. Xuất phát từ thực tiễn đó, đề tài trên được lựa chọn làm luận án tiến sĩ Việt Nam học.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Luận án nghiên cứu hiện tượng chuyển loại trong tiếng Việt và có đối chiều với tiếng Anh; làm rõ yếu tố văn hoá thể hiện qua hiện tượng này và khả năng ứng dụng trong giảng dạy, dịch thuật giữa hai ngôn ngữ Việt – Anh. Luận án được triển khai theo hướng tiếp cận hệ thống, liên ngành và ứng dụng trong nghiên cứu Việt Nam học, kết hợp các phương pháp cụ thể: ngôn ngữ học so sánh – đối chiếu, ngôn ngữ học tri nhận, ngôn ngữ học ứng dụng, giáo dục học và văn hoá học. Trên cơ sở đó, luận án hướng đến việc đề xuất các giải pháp giảng dạy và dịch thuật hiệu quả, phù hợp với đặc thù ngôn ngữ và văn hoá của người học.
Kết quả và kết luận: Thông qua khảo sát gần 1.000 câu/phát ngôn tiếng Việt và tiếng Anh, luận án chỉ ra những điểm tương đồng và dị biệt trong hiện tượng chuyển loại giữa hai ngôn ngữ, đặc biệt về phương thức, phạm vi và chức năng chuyển loại. Tiếng Việt nổi bật với chuyển loại tuyệt đối nhờ đặc trưng đơn lập, trong khi tiếng Anh có chuyển loại tương đối phong phú hơn do khả năng biến hình từ. Luận án cũng chỉ ra rằng yếu tố văn hoá thể hiện qua hiện tượng chuyển loại và ý nghĩa của từ chuyển loại có thể bị ảnh hưởng bởi tập quán, lỗi tư duy của người bản ngữ. Về mặt ứng dụng, nghiên cứu đề xuất các nguyên tắc và phương pháp giảng dạy, dịch thuật từ chuyển loại giữa hai thứ tiếng, góp phần nâng cao hiệu quả dạy học ngoại ngữ; mở rộng vốn từ vựng, tăng cường kỹ năng phân tích từ vựng V- ngữ nghĩa, từ vựng – cú pháp cho người học. Luận án còn cho thấy tiềm năng nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn hiện tượng chuyển loại trong lĩnh vực xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), trí tuệ nhân tạo (AI), giáo dục và dịch máy.
Từ khóa: chuyển loại tiếng Việt và tiếng Anh, giảng dạy ngôn ngữ, dịch thuật, văn hóa trong ngôn ngữ.
