MỞ ĐẦU
Hệ thống sông suối trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột khá phong phú, phân bố tương đối đồng đều. Do địa hình dốc nên khả năng giữ nước kém. Trong mùa khô mực nước các sông suối lớn thường xuống rất thấp, những khe suối nhỏ hầu như không có nước. Vùng sông Srepok thuộc địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột nổi tiếng về các loài cá quí hiếm như: cá Mõm Trâu, cá Lăng, cá Thát Lát, cá Bống tượng … trong đó có một số lượng không nhỏ những loài có tên trong sách đỏ Việt Nam như: cá Lóc bông Ophiocephalus micropeltes (Cuver et Valenciennes, 1931), cá Còm Notopterus chitala (Hamilton-Buchanan, 1822), cá Sóc Probarbus jullienssi (Sauvage, 1880) [12].
Trong số các loài cá đã và đang bị khai thác tại sông Srepok thuộc địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột cá Lăng là một trong những giống cá được khai thác với trữ lượng rất lớn. Trong thống kê về các loài cá nước ngọt Việt Nam của tác giả Nguyễn Văn Hảo, ở Việt Nam có rất nhiều loài cá Lăng như: cá Lăng nghệ (Mystus sp), cá Lăng ki (Mystus wycki, Bleeker, 1958), cá Lăng vàng (Mystus nemurus, Valencienes, 1839), cá Lăng đuôi đỏ (Mystus wyckioides, Chang và Faux, 1949), cá Lăng hầm (Mystus filamentus, Chang và Faux, 1949) [6]. Cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides là một loài cá có thịt thơm ngon và bổ dưỡng, ít xương nên những món ăn được chế biến từ loài cá này được ưa chuộng. Chính vì vậy, giá bán trên thị trường cao (giá bán trung bình hiện nay khoảng: 150.000 đến 250.000 đồng/kg). Do nhu cầu sửdụng cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides nhiều, nên chúng đang bị khai thác ngày càng kiệt quệ. Từ những năm 2000 trở về trước, sản lượng loài cá này còn khá lớn. Trong vài năm trở lại đây, do tình trạng khai thác quá mức, số người tham gia đánh bắt ngày càng đông, nguồn lợi thuỷ sản tự nhiên quí hiếm này đã dần cạn kiệt. Nghiêm trọng hơn, những người đánh bắt lại sửdụng các phương tiện đánh bắt cá mang tính hủy diệt như: chất nổ, hóa chất, các ngư cụ rí điện, vv… làm cho sản lượng cá tự nhiên của tỉnh Đăk Lăk nói chung và cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides nói riêng ngày càng suy giảm nghiêm trọng, thậm chícó nguy cơ bị “xoá sổ”. Nếu con người không có biện pháp khai thác và bảo vệ một cách hợp lí thì trong tương lai không xa các loài cá này có thể sẽ bị tuyệt chủng. Muốn bảo vệ tốt nguồn lợi thủy sản nói chung và bảo vệ loài cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides nói riêng, trước hết chúng ta cần phải có những hiểu biết nhất định về đặc điểm sinh học của chúng. Bên cạnh đó, việc nuôi thử nghiệm và từng bước đưa loài cá quí này vào nuôi cũng mang ý nghĩa vô cùng to lớn. Những hiểu biết về đặc điểm sinh học và nuôi thử nghiệm thành công loài cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides sẽ giúp chúng ta đề xuất được một số biện pháp tác động thích hợp không những làm tăng thu nhập cho ngư dân mà còn hạn chế được tình trạng khai thác quá mức, giúp bảo vệ cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides tránh được nguy cơ tuyệt chủng. Chính vì lí do đó, chúng tôi quyết định chọn đề tài nghiên cứu là:
“ BƯỚC ĐẦU TÌM HIỂU ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC VÀ NGHIÊN CỨU NUÔI THỬ NGHIỆM BẰNG HÌNH THỨC NUÔI LỒNG LOÀI CÁ LĂNG ĐUÔI ĐỎ HEMIBAGRUS WYCKIOIDES Ở THÀNH PHỐ BUÔN MA THUỘT ”
* Mục tiêu của đề tài
Thực hiện đề tài này chúng tôi hy vọng sẽ làm sáng tỏ được các vấn đề sau:
+ Xác định một số đặc điểm sinh học cơ bản của loài cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides sống ở đoạn sông Srepok thuộc địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột tỉnh Đăk Lăk.
+ Xác định khả năng nuôi loài cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides trong lồng với điều kiện tự nhiên ao nuôi thuộc địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột tỉnh Đăk Lăk.
* Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
+ Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn cho các nghiên cứu kế tiếp (sinh sản, chuyển giao,…) tạo điều kiện xây dựng các kế hoạch, dự án phát triển nuôi cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk và các tỉnh lân cận.
+ Đề tài thực hiện bước đầu xác định được một số đặc điểm sinh học của loài cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides. Việc thử nghiệm thành công là cơ sở cho công tác tuyên truyền, mở rộng hình thức nuôi lồng loài cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides trong ngư dân, góp phần giảm áp lực khai thác loài cá này trong tự nhiên, giúp chúng tránh được nguy cơ tuyệt chủng do khai thác quá mức.
* Giới hạn của đề tài
Nghiên cứu đặc điểm sinh học và nuôi thử nghiệm cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides là một đề tài tương đối rộng và phức tạp.
Do đề tài giới hạn về thời gian nghiên cứu nên chúng tôi tập trung thực hiện những nội dung sau:
Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học cơ bản của cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides: bước đầu nghiên cứu về đặc điểm hình thái, phân bố, sinh trưởng, sinh sản.
Nghiên cứu nuôi thử nghiệm bằng hình thức nuôi lồng loài cá Lăng đuôi đỏ Hemibagrus wyckioides trong thời gian 3 tháng với các điều kiện tự nhiên tại địa bàn Thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk.
