PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Việt Nam đã gia nhập WTO do đó cơ hội đầu tư, mở rộng kinh doanh của các doanh nghiệp trong nước ngày càng cao, bên cạnh đó, chúng ta cũng phải đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình hội nhập và phát triển. Để doanh nghiệp có thể hoạt động một cách hiệu quả, có chiến lược kinh doanh đúng đắn, phù hợp với tình hình kinh tế hiện nay của đất nước thì các doanh nghiệp Việt Nam phải chú trọng đến công tác kế toán. Sau nhiều năm thực hiện đường lối đổi mới với mô hình kinh tế tổng quát là xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần, Việt Nam từ một nước tăng trưởng thấp, tích luỹ phần lớn nhờ vào vay mượn bên ngoài, đến nay đã trở thành một nước có tốc độ tăng trưởng cao trong khu vực, tạo được khả năng tích luỹ và đầu tư phát triển kinh tế. Để kinh doanh ổn định và ngày càng phát triển, các doanh nghiệp luôn xem trọng và cải tiến bộ máy kế toán cho phù hợp với xu thế phát triển kinh tế. Bởi thông tin kế toán rất cần thiết cho nhà quản trị đề ra chiến lược và quyết định kinh doanh.
Trong quá trình hoạt động các doanh nghiệp hiện nay rất chủ động trong việc đổi mới kỹ thuật công nghệ, đặc biệt là quan tâm đến việc sử dụng và quản lý tài sản cố định. Đây là vấn đề lớn cần được giải quyết trong bối cảnh hiện nay, khi mà công nghệ khoa học phát triển liên tục, nếu tài sản cố định không được khai thác sửdụng có hiệu quả thì nó sẽ trở nên lạc hậu nhanh chóng, không đem lại hiệu quả như mong muốn. Tài sản cố định là một trong những yếu tố quan trọng bậc nhất trong quá trình sản xuất kinh doanh của các tổ chức và cá nhân. Tài sản cố định thường chiếm tỉ trọng lớn trong đầu tư doanh nghiệp tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh với vai trò là yếu tố cấu thành không thể thiếu trong giá trị sản phẩm, dịch vụ tạo ra, tài sản cố định phải được hạch toán, theo dõi phù hợp cả về mặt định lượng, cả về thông tin phục vụ cho việc quản lý và bảo toàn. Quản lý tốt các hoạt động liên quan tới tài sản cố định sẽ giúp doanh nghiệp nắm bắt trạng thái tài sản cố định một cách nhanh chóng để đưa ra các kế hoạch và quyết định kịp thời, hỗ trợ nâng hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, giảm chi phí, bảo vệ đầu tư và tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Do đó, để tăng doanh thu, đồng thời tiết kiệm chi phí, nhằm để tăng lợi nhuận, doanh nghiệp phải có biện pháp quản lý tốt và sử dụng có hiệu quả tài sản cố định, cũng như để bảo toàn vốn cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp phải biết cách phát huy hết công suất của tài sản, sửa chữa các tài sản hư hỏng để đưa vào sản xuất kinh doanh, tính toán chính xác trích lập quỹ khấu hao, tạo điều kiện cho vốn cố định ngày càng ổn định, nâng cao năng suất lao động, tăng số lượng và chất lượng của tài sản cố định, để tài sản cố định phản ánh đầy đủ chức năng, năng lực hiện có. Việc tăng cường và đổi mới về chất lượng tài sản cố định trong sản xuất công nghiệp là xu hướng phát triển tất yếu của tiến bộ khoa học kỹ thuật và trình độ quản lý. Nó đòi hỏi hết sức bức thiết trong sự nghiệp công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước. Đồng thời nó là cơ sở của việc tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp qua việc tăng năng suất lao động và tăng sản lượng sản phẩm.
Hệ thống kế toán Việt Nam không ngừng được hoàn thiện và phát triển phù hợp với nền kinh tế thị trường và xu hướng hội nhập kinh tế toàn cầu. Kế toán Việt Nam đã xây dựng và ban hành 26 chuẩn mực kế toán, trong đó có chuẩn mực kế toán tài sản cố định hữu hình số 03 (VAS 03), chuẩn mực kế toán tài sản cố định vô hình số 04 (VAS 04) được ban hành theo quyết định số 149/2001/QĐ – BTC ngày 31/12/2001 của Bộ Tài chính, chuẩn mực kế toán Việt Nam số 06 (VAS 06) – Thuê tài sản, theo quyết định số 165/2002/QĐ – BTC ngày 31/12/2002. Cùng với việc ban hành chuẩn mực kế toán, Bộ tài chính đã ban hành một loạt các thông tư, nghị định nhằm sửa đổi bổ sung, hoàn thiện quản lý sử dụng và trích khấu hao TSCĐ. Bộ Tài Chính đã ban hành thông tư số 45/2013/TT-BTC ngày 25/04/2013 – Hướng dẫn chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao tài sản cố định. Tuy nhiên, việc nhận thức đầy đủ và vận dụng các chuẩn mực kế toán vào thực tế hạch toán kế toán tại các doanh nghiệp còn nhiều bất cập.
Qua khảo sát thực tế tại Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ nhà ở và khu đô thị cho thấy TSCĐ chiếm tỷ trọng khá lớn trong tổng giá trị tài sản của công ty, kế toán TSCĐ trong những năm qua ở Công ty vẫn còn những bất cập, hạn chế trong tuân thủ những quy định mang tính khuôn mẫu về TSCĐ, hệ quả không cung cấp thông tin phù hợp về tình hình và sự biến động TSCĐ, tình hình quản lý, sửdụng TSCĐ và vấn đề khấu hao TSCĐ của doanh nghiệp.
Xuất phát từ tầm quan trọng của vấn đề nêu trên, và những bất cập trong công tác kế toán TSCĐ tại Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ nhà ở và khu đô thị, tác giả xin đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “ Kế toán tài sản cố định tại Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ nhà ở và khu đô thị” làm đề tài luận văn Thạc sỹ của mình nhằm góp phần hoàn thiện kế toán tài sản cố định tại công ty.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài
TSCĐ là một bộ phận quan trọng chiếm tỷ lệ lớn trong tổng tài sản của nền kinh tế quốc dân, là cơ sở vật chất không thể thiếu trong quá trình hoạt động của bất kỳ đơn vị, tổ chức nào. Với các doanh nghiệp sản xuất, TSCĐ có ảnh hưởng trực tiếp tới việc tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, nó có thể xem là thước đo trình độ công nghệ, năng lực sản xuất và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Mặt khác, TSCĐ còn là cơ sở để đánh giá trình độ quản lý, là căn cứ đánh giá quy mô, tiềm lực vốn của từng doanh nghiệp.
Nhận thức được vai trò của TSCĐ và kế toán TSCĐ đối với hoạt động SXKD của doanh nghiệp, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển nền kinh tế thị trường hội nhập kinh tế quốc tế ở nước ta hiện nay và xuất phát từ những vấn đề chưa hợp lý của TSCĐ tại doanh nghiệp thời gian qua ở Việt Nam đã có nhiều công trình khoa học, bài viết, bài báo của các tác giả nghiên cứu về kế toán TSCĐ bao gồm các sách giáo khoa, giáo trình, các luận án tiến sỹ, luận văn thạc sỹ. Qua các công trình nghiên cứu này, hầu hết các tác giả đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận về kế toán TSCĐ, sau đó trình bày sâu về thực trạng và đưa ra giải pháp hoàn thiện kế toán TSCĐ ở những đơn vị, những loại hình doanh nghiệp mà đề tài nghiên cứu.
Do thời gian và điều kiện nghiên cứu còn hạn chế, luận văn chỉ đưa ra một số nghiên cứu mà tác giả đã tìm hiểu được, cụ thể:
Luận văn Thạc sỹ của tác giả Phạm Vân Anh “Hoàn thiện tổ chức kế toán TSCĐ trong các doanh nghiệp liên doanh sản xuất ô tô ở Việt Nam” (Năm 2006)
– Đại học Thương Mại.
Luận văn đưa ra kết luận về việc quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ tại các doanh nghiệp liên doanh sản xuất ô tô tại Việt Nam phần lớn đã thực hiện theo đúng quy định của Nhà nước, mỗi đơn vị cũng đã có những quy định cụ thể về quản lý, hạch toán TSCĐ cho phù hợp với điều kiện riêng. Bên cạnh đó, tác giả đã đề cập đến tính chưa thống nhất và tương đồng giữa chuẩn mực kế toán Việt Nam và chuẩn mực kế toán quốc tế dẫn đến ảnh hưởng tới kế toán Việt Nam. Trên cơ sở các yêu cầu hoàn thiện tổ chức kế toán TSCĐ cũng như các quan điểm định hướng trong hoàn thiện tổ chức kế toán TSCĐ, tác giả đưa ra một số giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán TSCĐ trong các doanh nghiệp liên doanh sản xuất ô tô Việt Nam như : hoàn thiện bộ mã TSCĐ, bổ sung một số chỉ tiêu trên thẻ TSCĐ, xây dựng mẫu sổ theo dõi TSCĐ, quy định thời gian khấu hao TSCĐ hợp lý, phù hợp với từng doanh nghiệp cụ thể, hoàn thiện phương pháp hạch toán TSCĐVH và hệ thống báo cáo TSCĐ. Để thực hiện được các giải pháp này, theo tác giả Phạm Vân Anh, Nhà nước cần giải quyết mối quan hệ giữa chuẩn mực kế toán với cơ chế tài chính doanh nghiệp, với pháp luật, thuế cũng như hoàn thiện kế toán TSCĐVH. Về phía các doanh nghiệp sản xuất ô tô phải tiến hành xây dựng mô hình kế toán TSCĐ hợp lý hơn, xây dựng hệ thống kế toán quản trị và chú trọng hơn nữa công tác kiểm tra, kiểm soát với kế toán các đơn vị cơ sở tránh sai sót, nhầm lẫn.
➤ Luận án Tiến sỹ của tác giả Nguyễn Thị Thu Liên, “ Hoàn thiện kế toán TSCĐ HH ở các Doanh nghiệp Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế” (năm 2009) – Đại học Kinh tế Quốc dân.
Luận án đã đi sâu nghiên cứu thực trạng và đề ra phương hướng hoàn thiện kế toán TSCĐ HH tại các doanh nghiệp Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Các giải pháp hoàn thiện tác giả đưa ra bao gồm :
– Hoàn thiện VAS 03 ( điều chỉnh định nghĩa TSCĐHH, bổ sung quy định về đánh giá lại sau khi ghi nhận ban đầu về sự thu hồi của giá trị kế toán)
– Hoàn thiện các thông tư hướng dẫn thực hiện kế toán TSCĐHH và quyết định 203/2006/QĐ – BTC ngày 12/12/2006 về quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ.
Ngoài ra tác giả Nguyễn Thị Thu Liên còn đưa ra một số giải pháp hoàn thiện kế toán TSCĐHH từ góc độ kế toán tài chính như: Hoàn thiện phân công lao động kế toán, hệ thống chứng từ kế toán TSCĐHH, tài khoản kế toán và hệ thống sổ kế toán TSCĐHH. Trên góc độ kế toán quản trị tác giả cho rằng cần hoàn thiện nhân sự thực hiện kế toán quản trị, công tác thu thập và xử lý thông tin cho kế toán quản trị TSCĐHH, hệ thống báo cáo kế toán quản trị; đồng thời các doanh nghiệp cũng cần chú ý tới việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kế toán TSCĐHH. Các đề xuất mà tác giả Nguyễn Thị Thu Liên đưa ra trong công trình nghiên cứu của mình được áp dụng chung cho tất cả các loại hình doanh nghiệp và không đưa ra giải pháp cụ thể áp dụng cho các doanh nghiệp có loại hình kinh doanh đặc thù.
➤ Luận văn Thạc sỹ kinh tế của tác giả Đào Thúy Hằng: Kế toán tài sản cố định tại các công ty khai khoáng trên địa bàn Hà Nội (năm 2010) – Đại học Thương Mại.
Đề tài đi sâu nghiên cứu thực tế công tác kế toán quản trị TSCĐ tại các công ty khai thác khoáng sản trên địa bàn Hà Nội. Từ thực trạng công tác kế toán TSCĐ tại các công ty khai thác khoáng sản trên địa bàn Hà Nội, đề tài đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện hơn kế toán TSCĐ của các công ty khai thác khoáng sản trên địa bàn Hà Nội trên cả phương diện kế toán tài chính và kế toán quản trị. Tác giả chỉ ra những điều kiện cần thiết để thực hiện các giải pháp hoàn thiện, trước tiên phải giải quyết mối quan hệ giữa chuẩn mực kế toán và cơ chế tài chính. Đó là sự quy định thống nhất về mặt pháp lý trong các cơ chế, chính sách về tài chính kế toán của Nhà nước đối với sự hoạt động của các doanh nghiệp, tránh có sự xung đột giữa các văn bản pháp lý có liên quan.
➤ Luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Lan Anh, “ Kế toán TSCĐ hữu hình tại các doanh nghiệp thuộc khu công nghiệp Thăng Long” (năm 2011) – Đại học Thương Mại.
Luận văn đưa ra hai nhóm giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán TSCĐHH tại các doanh nghiệp trong khu công nghiệp Thăng Long và kiến nghị đối với các cơ quan quản lý Nhà nước về kế toán TSCĐHH. Các giải pháp đưa ra nhằm hoàn thiện kế toán TSCĐHH tại các doanh nghiệp thuộc khu công nghiệp Thăng Long về cơ bản có thể áp dụng đối với các doanh nghiệp hoạt động tại khu công nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng và quản lý TSCĐHH trong các doanh nghiệp. Bên cạnh đó kế các vấn đề nghiên cứu của đề tài cũng góp phần hoàn thiện công tác kế toán trong các doanh nghiệp Việt Nam cả về lý luận và thực tiễn.
➤ Luận văn Thạc sỹ của tác giả Nguyễn Thị Cúc: Kế toán tài sản cố định tại Công ty Cổ Phần Đầu Tư Và Xây Dựng Thành Nam (năm 2012) – ĐH Thương Mại.
Đề tài nghiên cứu sâu vào thực trạng và đề ra phương hướng hoàn thiện kế toán TSCĐHH và TSCĐVH tại doanh nghiệp trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế như hiện nay. Luận văn cũng đề ra 3 nhóm giải pháp hoàn thiện đó là hoàn thiện VAS 03 và QĐ 203/2006/QĐ-BTC ngày 12/12/2006 về chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ, nhóm giải pháp hoàn thiện kế toán TSCĐHH từ góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị. Nhóm giải pháp từ góc độ kế toán tài chính gồm các giải pháp hoàn thiện công tác phân công lao động kế toán, hệ thống chứng từ, tài khoản sử dụng, hệ thống sổ kế toán.
Những nghiên cứu trên đã khái quát được thực trạng công tác kế toán TSCĐ và phát hiện một số vấn đề bất cập đồng thời đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện hơn công tác kế toán TSCĐ trên góc độ khái quát chung ở các doanh nghiệp hoặc ở một số doanh nghiệp hoạt động trong những lĩnh vực đặc thù. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có luận án, luận văn hay bài viết nào nghiên cứu về Kế toán tài sản cố định tại tại Công ty TNHH một thành viên dịch vụ nhà ở và khu đô thị. Vì vậy, tác giả đã chọn Công ty TNHH một thành viên dịch vụ nhà ở và khu đô thị, nghiên cứu về thực trạng kế toán TSCĐ cho luận văn tốt nghiệp của mình.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu: Kế toán tài sản cố định hữu hình và tài sản cố định vô hình trong doanh nghiệp
* Phạm vi nghiên cứu:
– Về nội dung:
+ Đề tài nghiên cứu kế toán tài sản cố định trên góc độ kế toán tài chính
+ Nội dung nghiên cứu về kế toán TSCĐ: Đề tài chỉ nghiên cứu kế toán tài sản cố định hữu hình và kế toán tài sản cố định vô hình.
– Về thời gian: Nghiên cứu các nghiệp vụ kinh tế phát sinh, hệ thống chứng từ sổ sách kế toán, các báo cáo… chủ yếu trong năm tài chính 2015, 2016
đô thị.
– Về không gian: Tại Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ nhà ở và khu
4. Các câu hỏi đặt ra trong nghiên cứu
Thứ nhất : Những chuẩn mực kế toán chi phối và qui định của chế độ kế toán doanh nghiệp hiện hành về kế toán tài sản cố định như thế nào?
Thứ hai : Thực tế kế toán tài sản cố định tại Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ nhà ở và khu đô thị có áp dụng đúng các quy định về chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán hay không?
Thứ ba: Công ty cần áp dụng các giải pháp nào để hoàn thiện kế toán tài sản cố định?
5. Mục tiêu nghiên cứu và đóng góp của đề tài
– Hệ thống hóa và làm rõ những vấn đề lý luận chung về kế toán tài sản cố định
Vận dụng lý luận nghiên cứu thực trạng kế toán tài sản cố định tại Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ nhà ở và khu đô thị
Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng rút ra những ưu nhược điểm và đề xuất các
giải pháp mang tính đồng bộ góp phần hoàn thiện kế toán tài sản cố định tại Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ nhà ở và khu đô thị
Kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý của Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ nhà ở và khu đô thị trong việc đưa ra các quyết định quản lý.
6. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện nghiên cứu đề tài Kế toán tài sản cố định tại Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ nhà ở và khu đô thị, tác giả đã sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lê nin.
Phương pháp thu thập dữ liệu:
+ Phương pháp điều tra: Thực hiện thông qua việc tiến hành phát các phiếu khảo sát đến những người trực tiếp thực hiện công tác kế toán TSCĐ tại Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ nhà ở và khu đô thị. Mục đích khi thực hiện phương pháp này là để thu thập các thông tin về doanh nghiệp nói chung và tình hình kế toán TSCĐ của doanh nghiệp nói riêng. Nội dung của các phiếu khảo sát được thiết kế dưới dạng câu hỏi trắc nghiệm để tiện cho người được khảo sát trả lời. Phương pháp này ít tốn thời gian công sức, nhất là khi đối tượng khảo sát lớn, tính bảo mật thông tin cao. Tổng số phiếu khảo sát gửi đến Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ nhà ở và khu đô thị cùng một số đơn vị thành viên là 12 phiếu, số phiếu thu về là 12 phiếu.
Mẫu phiếu điều tra, danh sách công ty tham gia điều tra, bảng tổng hợp kết quả sau khi điều tra được đính kèm tại Phụ lục số 01, 02, 03.
+ Phương pháp phỏng vấn: Trực tiếp phỏng vấn những nhà quản lý, nhân viên kế toán TSCĐ của công ty. Đây cũng là cơ hội tác giả được doanh nghiệp cung cấp cho những tài liệu và số liệu là nội dung chính của kế toán TSCĐ tại đơn vị. Qua cuộc phỏng vấn này đã giúp tác giả có được cái nhìn khá chi tiết về thực trạng công tác kế toán nói chung và kế toán TSCĐ nói riêng tại doanh nghiệp.
Cuộc phỏng vấn có chủ định nên tác giả đã có sự chuẩn bị rất chu đáo những câu hỏi có liên quan đến đề tài, trong quá trình phỏng vấn tác giả có ghi chép ý kiến trả lời vào biên bản để tổng hợp những ý kiến chung và riêng tại từng đơn vị. Trong quá trình trao đổi, phỏng vấn có phát sinh những tình huống mới làm nảy sinh những vấn đề cần hỏi và trao đổi thêm do đó tác giả phải rất khéo léo trong cách tiếp cận, trao đổi với các đối tượng được phỏng vấn.
Đối tượng phỏng vấn: Tác giả có cơ hội phỏng vấn trưởng phòng và 3 nhân viên kế toán TSCĐ tại công ty và các công ty thành viên.
Câu hỏi phỏng vấn: Tác giả đã thiết kế các câu hỏi phỏng vấn nhằm tìm hiểu các vấn đề liên quan đến công tác kế toán tài sản cố định tại doanh tại Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ nhà ở và khu đô
Nội dung câu hỏi phỏng vấn này là danh sách những người được phỏng vấn được đính kèm tại Phụ lục 04,05.
+ Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Mục đích của việc nghiên cứu tài liệu là để thu thập những kiến thức từ bao quát đến chuyên sâu một cách chính xác về những vấn đề lý luận chung kế toán TSCĐ trên góc độ kế toán tài chính. Tác giả đã thực hiện phương pháp này thông qua việc nghiên cứu các giáo trình chuyên ngành, chuẩn mực kế toán Việt Nam và Quốc tế, chế độ kế toán doanh nghiệp hiện hành, tham khảo các công trình nghiên cứu khoa học, các bài viết liên quan đến đề tài nghiên cứu.
Phương pháp tổng hợp, phân tích dữ liệu.
+ Tổng hợp kết quả khảo sát, khái quát thành nhóm các vấn đề, để mô tả thực trạng theo nhóm các vấn đề đã được khái quát đó.
+ Phân tích, đánh giá vấn đề nghiên cứu.
Từ những tài liệu, số liệu, thông tin thu thập được từ hai phương pháp điều tra và phỏng vấn cùng với những kiến thức đã có từ nghiên cứu tài liệu, tác giả đã tiến hành hệ thống hóa, phân tích số liệu, thông tin để rút ra các kết luận về kế toán TSCĐ tại Công ty TNHH một thành viên Dịch vụ nhà ở và khu đô thị. Từ thực trạng đó tác giả nghiên cứu các đề xuất hoàn thiện kế toán tại Công ty này sao cho phù hợp với quy định chung và điều kiện thực tế tại doanh nghiệp.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, bảng biểu, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương:
– Chương 1: Những lý luận cơ bản về kế toán tài sản cố định trong doanh nghiệp.
– Chương 2: Thực trạng kế toán tài sản cố định tại Công ty TNHH một thành viên dịch vụ nhà ở và khu đô thị.
– Chương 3: Các giải pháp hoàn thiện kế toán tài sản cố định tại Công ty TNHH một thành viên dịch vụ nhà ở và khu đô thị.
