ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay, “Hiệu ứng nhà kính” và hậu quả của nó là sự “ấm dần lên” của trái đất đang là một trong những mối quan tâm hàng đầu của hầu hết các quốc gia trên thế giới, bởi nguy cơ và hàng loạt các tác động tiêu cực của nó đối với cuộc sống con người trong một tương lai không xa nếu ngay từ bây giờ chúng ta không có những nhận thức đúng và hành động kịp thời để hạn chế, đối phó với thực trạng nói trên.
Các nhà khoa học đã dự báo rằng đến năm 2100, nhiệt độ trái đất sẽ tăng lên từ 1,8 – 4°C nữa và mực nước biển có thể sẽ dâng cao 0,75 1,5m do hiệu ứng nhà kính. Có nhiều nguyên nhân gây hiệu ứng nhà kính như: từ bụi, hơi nước, khí thải công nghiệp (trong đó chủ yếu là một số chất được xếp theo thứ tự: CO2, CFC, CH4 …) của các nhà máy, các thiết bị, phương tiện có sử dụng nguồn nhiên liệu hóa thạch có gốc Carbon, hoạt động của núi lửa, các vụ nổ hạt nhân gây ô nhiễm môi trường; “Suy thoái rừng” và “mất rừng” cũng là một tác nhân “quan trọng” – đây là một nguồn phát thải khí nhà kính đáng kể góp phần làm biến đổi khí hậu (Theo bản báo cáo được đệ trình tại cuộc họp bàn về khí hậu của Mỹ tổ chức tại Bonn, Đức vào ngày 30/3/2009 vừa qua, thì “phá rừng là tác nhân gây ra gần 1/5 tổng lượng khí thải nhà kính”), tình trạng này không những chỉ xảy ra chủ yếu ở các nước đang phát triển vùng nhiệt đới, mà trong những năm gần đây các “sự cố cháy rừng” đã và đang xảy ra thường xuyên và nghiêm trọng hơn ngay cả ở những nước phát triển như Mỹ, Nga – đã thiêu hủy hàng nghìn ha rừng/vụ.
Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng, ngăn chặn mất rừng và suy thoái rừng sẽ là một biện pháp bảo vệ khí hậu trái đất hiệu quả và tương đối rẻ tiền hơn so với các giải pháp khác. Từ đó khái niệm và chương trình REDD đã ra đời (Reducing Emissions from Deforestation and Forest Degradation – “Giảm thiểu khí phát thải từ suy thoái và mất rừng”. Đây là sáng kiến được đưa ra tại Hội nghị lần thứ 11 (COP11) các bên tham gia Công ước khung của Liên hiệp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) được tổ chức tại thành phố Montreal, Canada năm 2005. Đến Hội nghị lần thứ 13 (COP13) về thay đổi khí hậu (Climate Change Conference) diễn ra tại Bali Indonesia ngày 15 tháng 12 năm 2007, dưới sự chủ tọa của Liên Hiệp Quốc, 187 quốc gia thành viên trên thế giới đã ký một thỏa hiệp gọi là “Thỏa hiệp Bali”, trong đó có đề xuất lộ trình xây dựng và đưa REDD trở thành một cơ chế chính thức thuộc hệ thống các biện pháp hạn chế biến đổi khí hậu trong tương lai, đặc biệt là sau khi giai đoạn cam kết đầu tiên của Nghị định thư Kyoto hết hiệu lực vào năm 2012. Sau nhiều năm bàn thảo, lần đầu tiên, tại hội nghị này các nước đã nêu lên chương trình giúp đỡ việc hạn chế sự phá hủy vùng rừng nhiệt đới trên thế giới để giảm thiểu phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính, vì đây là nơi sẽ phát thải hơn 20% lượng phát thải mỗi năm. Hội nghị cũng đã kêu gọi các bên tiếp tục nghiên cứu, thử nghiệm REDD và tổng kết kinh nghiệm thực tiễn làm cơ sở để Hội nghị lần thứ 15 (COP15) xem xét, quyết định (đã được tổ chức tại Copenhagen, Đan Mạch vào ngày 7 tháng 12 năm 2009 vừa qua – Dù còn nhiều bất đồng về mức giảm phát thải và cơ chế kiểm soát quốc tế việc thực thi này của một số nước “Top đầu” về mức phát thải, mức đóng góp và cơ chế quản lí tài chính song REDD vẫn được nhiều nước quan tâm, vì đó là phương cách rẻ nhất để cứu được các cánh rừng nhiệt đới). Theo đó các nước phát triển sẽ đáp ứng một số mục tiêu giảm phát thải của nước họ bằng cách mua các tín chỉ Carbon của các nước đang phát triển từ những cánh rừng hấp thu CO2. Từ đó đến nay, một số dự án REDD đang được thực hiện ở châu Á nhằm mục đích chính thức đưa chương trình này vào nội dung tiếp theo của Nghị định thư Kyoto bắt đầu từ năm 2013.
Trong bối cảnh đó, nhằm chuẩn bị đủ các điều kiện cần thiết, ở Việt Nam cần nghiên cứu đưa ra phương pháp ước tính trữ lượng Carbon của rừng tự nhiên để tham gia vào chương trình giảm phát thải từ suy thoái và mất rừng (REDD) và xây dựng đường cơ sở (Baseline) hay cho đến nay còn gọi là đường phát thải tham chiếu (REL: Reference Emission Level) để làm cơ sở cho việc theo dỏi, giám sát mất và suy thoái rừng để tính toán lượng giảm phát thải, làm cơ sở chỉ trả dịch vụ môi trường; điều này càng có ý nghĩa hơn khi gắn việc chi trả dịch vụ hấp thụ CO2 của rừng với phương thức quản lí rừng cộng đồng ở nước ta nói chung và Đăk Nông nói riêng, vì nó sẽ góp phần tích cực vào việc đẩy nhanh tiến trình xã hội hóa nghề rừng và nâng cao hiệu quả của công tác giao đất giao rừng (GĐGR) và quản lý bảo vệ rừng (QLBVR) của người dân, cộng đồng nhận rừng tại các địa phương. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Xây dựng đường cơ sở (Baseline) và ước tính năng lực hấp thụ CO₂ của rừng thường xanh tỉnh Đăk Nông”.
