ĐẶT VẤN ĐỀ
Rừng là tài nguyên vô cùng quý báu và có giá trị to lớn nhiều mặt đối với nền kinh tế của đất nước. Việc quản lý bảo vệ và phát triển vốn rừng là trách nhiệm và nghĩa vụ của các cấp, các ngành và của toàn xã hội.
Những năm gần đây rừng tự nhiên nước ta nói chung, rừng trên địa bàn tỉnh ĐăkLăk nói riêng, không những bị suy giảm về số lượng mà chất lượng cũng bị giảm sút do việc chặt phá rừng làm nương rẫy, khai thác rừng bừa bãi không theo quy hoạch, nạn cháy rừng thường xuyên xảy ra đã dẫn đến tình trạng diện tích rừng bị thu hẹp, tình trạng hạn hán, lũ lụt thường xuyên xảy ra đã ảnh hưởng rất lớn đến diện tích rừng.
Để nhanh chóng phủ xanh đất trống đồi núi trọc cần tiến hành đẩy nhanh các biện pháp trồng rừng, quản lý bảo vệ tốt vốn rừng hiện có.
Việc đầu tư trồng rừng rất tốn kém mất nhiều thời gian và công sức, việc chăm sóc quản lý bảo vệ, phòng chống cháy rừng lại càng khó khăn hơn. Ở nước ta nói chung và tỉnh Đăk Lăk nói riêng hàng năm vào mùa khô thường xảy ra các vụ cháy rừng tự nhiên, rừng trồng gây thiệt hại rất nghiêm trọng. Theo thống kê chưa đầy đủ, chỉ tính từ năm 1964 – 1994 cháy rừng đã thiêu huỷ gần một triệu ha rừng và bãi cỏ cây bụi, [31].
Thống kê của Cục Kiểm Lâm thì năm 2005 tại Đăk Lăk đã xảy ra 14 vụ làm thiệt hại 52,4ha rừng trồng; năm 2007 cháy 2,25ha rừng tự nhiên, năm 2008 đã xảy ra 2 vụ cháy rừng làm thiệt hại 21,06ha rừng tự nhiên [12].
Thực tế cho thấy, cháy rừng rất nguy hiểm, đặc biệt là những khu rừng trồng thuần loài với những loài cây có chứa dầu như: Thông, Keo lá tràm, Bạch đàn, tre nứa…
Thông ba lá là loài cây được trồng thuần loài phổ biến tại Đăk Lăk. Thông là loài cây chứa nhiều hàm lượng nhựa, do đó rất dễ bị cháy, lửa lan rất nhanh, ngọn lửa bùng cao khó dập tắt nên gây nhiều thiệt hại. Từ đó cho thấy phòng cháy chữa cháy rừng là vấn đề đặc biệt quan trọng trong công tác quản lý bảo vệ rừng Thông tại địa bàn Đăk Lăk.
Tại huyện Lăk, tổng diện tích rừng hiện có trên toàn huyện là: 95.695ha, trong đó: rừng đặc dụng là 58.095,5ha, rừng phòng hộ là 15.194,7ha, rừng sản xuất là 22.404,8ha. Rừng sản xuất bao gồm 19.802,9 ha là rừng tự nhiên sản xuất, 2.601,9 ha rừng trồng các loại. Trong số 2.601,9ha rừng trồng thì diện tích rừng Thông là 1.945,9ha, tập trung chủ yếu tại 03 khu vực là Liên Sơn 310,5ha, Đăk Phơi 60ha, Krông Nô 1.575,4ha và 656ha là rừng Keo các loại. Rừng Thông xã Krông Nô chiếm 60,54% diện tích rừng trồng của toàn huyện, Đăk Phơi chiếm 2.31%, Liên Sơn 11,93%. [1],[16],[26].
Tình hình cháy rừng xảy ra trên địa bàn huyện Lăk những năm gần đây rất nghiêm trọng, gây thiệt hại vốn đầu tư và ảnh hưởng rất lớn đến môi trường sinh thái. Cụ thể như sau: Khu vực rừng Thông ba lá của Xí nghiệp nguyên liệu giấy Đăk Lăk tại xã Krông Nô năm 2003 đã xảy ra cháy rừng gây thiệt hại hoàn toàn 3,6ha rừng Thông trồng năm 2001. Nguyên nhân xảy ra cháy là do trẻ em chăn trâu đốt lửa nướng cá đã làm cháy lan từ rừng tự nhiên vào rừng trồng. Năm 2004, một số hộ dân đồng bào dân tộc sống gần khu vực rừng trồng đốt nương làm rẫy đã làm cháy lan từ rẫy vào rừng trồng làm thiệt hại hoàn toàn 1,8ha rừng Thông trồng năm 2002. Từ năm 2005 đến nay liên tục xảy ra các vụ cháy rừng tự nhiên giáp khu vực rừng trồng của Xí nghiệp nguyên liệu giấy Đăk Lăk nhưng đã được cán bộ và lực lượng bảo vệ rừng của Xí nghiệp phát hiện và dập tắt kịp thời không cháy lan vào rừng trồng. Theo hồ sơ cháy rừng Hạt kiểm lâm huyện Lăk thì các vụ cháy rừng xảy ra trên địa bàn của huyện nguyên nhân chủ yếu là do tình trạng đốt nương làm rẫy làm cháy rừng tự nhiên và cháy lan vào các khu rừng trồng, ngoài ra một số vụ cháy rừng có nguyên nhân gây ra cháy là do trẻ em, học sinh khi chăn trâu đã đốt lửa bắt chim, lấy ong mật gây cháy rừng. Cháy rừng là do nhận thức của người dân trong việc phòng chống cháy rừng chưa cao, như trẻ em chăn trâu, đốt củi lấy than… làm cháy lan vào rừng trồng. Hiện tại, trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk nói chung và huyện Lăk nói riêng chưa có công trình nào nghiên cứu các biện pháp phòng chống cháy rừng cho các đối tượng cây trồng một cách đầy đủ và có hiệu quả, đặc biệt là rừng Thông trồng thuần loài. Vì vậy, nghiên cứu các yếu tố có liên quan nhiều đến cháy rừng để từ đó xây dựng các biện pháp phòng chống cháy rừng có một ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc quản lý bảo vệ và phòng chống cháy rừng. Xuất phát từ các ý nghĩa trên, đồng thời để giúp cho các đơn vị trồng rừng trên địa bàn huyện chủ động trong công tác phòng chống cháy rừng, hạn chế số vụ cháy và thiệt hại do cháy rừng gây ra, chúng tôi thực hiện đề tài: “Nghiên cứu xây dựng các biện pháp phòng chống cháy rừng tại rừng trồng Thông ba lá (Pinus kesia R) ở huyện Lăk – tỉnh Đăk Lăk“.
Đề tài sẽ góp phần làm cơ sở lý luận và thực tiễn trong công tác phòng chống cháy rừng Thông ba lá trồng thuần loài tại huyện Lăk và một số nơi có điều kiện tương tự. Ngoài ra, đề tài còn là tài liệu tham khảo cho các đơn vị trồng rừng sản xuất nói chung và rừng Thông nói riêng.
Do thời gian có hạn, đề tài chỉ tập trung nghiên cứu nguyên nhân cháy rừng Thông ba lá và xây dựng các biện pháp phòng chống cháy rừng tại các khu vực rừng Thông ba lá thuần loài trồng tập trung với diện tích lớn tại 03 đơn vị trên địa bàn huyện đó là rừng Thông của Xí nghiệp nguyên liệu giấy Đăk Lăk tại xã Krông Nô, Công ty Lâm nghiệp huyện Lăk tại xã Đăk Phơi và Ban Quản lý rừng Văn Hóa – Lịch Sử – Môi Trường hồ Lăk thị trấn Liên Sơn huyện Lăk – Đăk Lăk.
