ĐẶT VẤN ĐỀ
Rừng có vai trò rất quan trọng trong việc cung cấp lâm sản, bảo tồn đa dạng sinh học, du lịch sinh thái và phòng hộ môi trường. Ngày nay, giá trị phòng hộ môi trường của rừng đã vượt xa giá trị cung cấp lâm sản truyền thống. Là một nước nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa, với 3/4 diện tích là đồi núi và thường xuyên phải chịu những trận mưa, bão lớn thì rừng phòng hộ mà đặc biệt là rừng phòng hộ đầu nguồn có vai trò đặc biệt quan trọng đối với nước ta. Chính phủ đã có 2 Chương trình quốc gia lớn đầu tư xây dựng và phát triển hệ thống rừng phòng hộ là Chương trình 327 giai đoạn 1992-1997 và Dự án 661 giai đoạn 1998-2010, thể hiện sự quan tâm rất lớn của Nhà nước với đối tượng này.
Đắk Lăk là tỉnh có diện tích tự nhiên và rừng lớn, trong đó rừng phòng hộ đầu nguồn chiếm 14% diện tích rừng và đất rừng của tỉnh. Nhìn chung, công tác quản lý rừng phòng hộ trong những năm qua đã đạt được nhiều tiến bộ, tình trạng phát nương làm rẫy giảm nhiều so với những năm trước đây, người dân và cộng đồng địa phương đã được Nhà nước giao rừng, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, trong thời gian qua do những tác động tăng dân số cơ học, nhu cầu đất canh tác, gỗ tiêu dùng, chất đốt tăng cao, nên chất lượng và độ che phủ của rừng cũng bị ảnh hưởng. Việc quản lý, bảo vệ và phát triển rừng phòng hộ đầu nguồn của tỉnh Đắk Lăk trở thành vấn đề khách quan và cấp bách, không chỉ có ý nghĩa trực tiếp đối với đời sống đồng bào dân tộc Tây nguyên mà còn liên quan đến việc phòng hộ các tỉnh phía Nam và Nam TB vì Đăk Lăk là nơi bắt nguồn của nhiều con sông lớn.
Dự án 661 được triển khai tại tỉnh Đắk Lắk từ năm 1999 (năm 1998 là năm chuẩn bị) với mục tiêu: Bảo vệ diện tích rừng hiện có; tăng độ che phủ của rừng, góp phần đảm bảo an ninh môi trường, giảm nhẹ thiên tai; tăng khả năng sinh thủy; sử dụng có hiệu quả diện tích đất trống đồi núi trọc tạo thêm nhiều việc làm cho người lao động, góp phần xóa đói giảm nghèo.
Trong 9 năm thực hiện (1999-2007) toàn tỉnh hiện tại có 19 Dự án 661 được triển khai, kết quả đã trồng mới được 29.174 ha, trong đó rừng PH và ĐD là 5.079 ha; KN tái sinh tự nhiên và KN kết hợp trồng bổ sung 37.323,5 lượt ha, trung bình mỗi năm 4.147 lượt ha, chăm sóc rừng trồng 25.271 ha, trung bình mỗi năm 2.807,9 lượt ha, giao khoán QLBVR đến hộ 511.592,7 lượt ha, trung bình mỗi năm 56.843,6 lượt ha cho 2.932 hộ, trong đó 1.564 hộ là đồng bào dân tộc tại chỗ, diện tích giao khoán từ 25-30 ha/hộ, trồng rừng từ 1-2 ha, mức thu nhập bình quân hàng năm trên 2,5 triệu đồng/hộ. Với những kết quả đó, dự án 661 đã góp phần quan trọng trong việc nâng độ che phủ của rừng toàn tỉnh từ 38% (năm 1999) lên 43% (năm 2007). Tuy nhiên, độ che phủ rừng vẫn không đồng đều giữa các vùng, nhiều địa phương trước đây diện tích rừng tự nhiên khá lớn nay đã thay thế bằng các cây trồng nông nghiệp như cà phê, cao su, tại huyện Krông Buk độ che phủ rừng chỉ còn 2,5%, huyện Krông Păk 6,6%, Krông Năng 9,9%, CưM’gar 16,5%.
Kết quả và ý nghĩa mà dự án 661 mang lại trong việc xây dựng và phát triển rừng trồng phòng hộ là rất lớn đối với tỉnh Đăk Lăk, tuy nhiên cho đến nay chưa có một công trình nghiên cứu, đánh giá một cách toàn diện và hệ thống về vấn đề này, chủ yếu mới dừng lại đánh giá tình hình triển khai thực hiện kế hoạch. Xuất phát từ yêu cầu đó, đề tài Đánh giá kết quả trồng rừng phòng hộ thuộc Dự án 661 giai đoạn 1999 – 2007 tại tỉnh Đăk Lăk đặt ra là rất cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn to lớn nhằm tổng kết và đánh giá được kết quả trồng rừng phòng hộ dự án 661 tại tỉnh Đăk Lăk, rút ra những bài học kinh nghiệm cũng như đề xuất một số khuyến nghị cho việc triển khai Dự án 661 trong những năm tiếp theo ở tỉnh Đăk Lăk và những nơi khác có điều kiện tương tự.
