MỞ ĐẦU
Bệnh sốt rét (SR) là một bệnh truyền nhiễm, do ký sinh trùng sốt rét (KSTSR) gây nên và muỗi Anopheles (An.) là véc tơ truyền bệnh.
Với những kết quả quan trọng đó năm 1955, Tổ chức y tế thế giới (WHO) đã đề ra chương trình tiêu diệt sốt rét (TDSR) trên toàn thế giới, sau đó đã mang lại kết quả nhất định tại một số nước thuộc Liên Xô cũ, Bắc Mỹ. Năm 1978 chiến lược Chăm sóc sức khoẻ ban đầu ra đời (Tuyên ngôn ALma- Ata ) đồng thời những năm cuối của thế kỷ XX bệnh SR đã quay trở lại tại nhiều nước, nhiều khu vực trên thế giới đặc biệt ở những nước đang phát triển (Châu Á, Châu Phi), từ đó WHO quyết định chuyển chiến lược TDSR sang phòng chống sốt rét (PCSR) với các mục tiêu thay đổi khác trước [6], [18], [34].
Theo thống kê của Chương trình PCSR quốc gia, năm 1992 cả nước có hơn 1 triệu người mắc, 4.646 chết do do SR. Đặc biệt ở khu vực miền Trung -Tây nguyên là nơi có tình hình SR khó khăn và nghiêm trọng, năm 1992 tại khu vực này đã có 337.809 người mắc và 1.314 người chết do SR [20].
Trước tình hình SR đang diễn biến phức tạp như vậy chương trình quốc gia PCSR tại Việt Nam đã đề ra mục tiêu là giảm chết, giảm mắc và khống chế dịch sốt rét, đặc biệt tập trung phòng chống sốt rét cho các huyện trọng điểm, vùng sâu vùng xa, vùng biên giới [19], [20]. Từ đó đến nay công tác phòng chống sốt rét đã có những thành công đáng kể trong giảm chết, giảm mắc và khống chế dịch sốt rét [32], [33]. Tuy nhiên nhiều vùng thuộc khu vực Tây Nguyên vẫn còn nhiều thách thức trong việc duy trì thành quả đã đạt được.
Huyện Ea Soup là huyện biên giới, thuộc vùng trọng điểm SR, đời sống kinh tế văn hoá xã hội còn nhiều khó khăn, bệnh SR là một vấn đề sức khỏe ưu tiên của người dân tại cộng đồng. Đây là vùng sốt rét lưu hành rất nặng do tính chất phức tạp của hoạt động giao lưu biên giới, dân di cư tự do, đi rừng ngủ rẫy. Huyện đã được tổ chức thực hiện chương trình PCSR từ những năm trước cho đến nay, tuy nhiên hiện nay gặp nhiều khó khăn về kỹ thuật cũng như về xã hội hoá công tác PCSR, trong đó mạng lưới y tế cơ sở hoạt động chưa có hiệu quả, thực hiện chưa tốt công tác phát hiện và quản lý người mang KSTSR tại cộng đồng, đây là một trong ba yếu tố liên quan truyền nhiễm bệnh SR là: mầm bệnh, trung gian truyền bệnh và khối cảm thụ.
Để đạt được mục tiêu chương trình PCSR ngoài những giải pháp chung, công tác phát hiện và quản lý người mang KSTSR tại cộng đồng nhằm cung cấp hệ thống phát hiện sớm, chẩn đoán bệnh sớm là rất quan trọng, đồng thời quản lý chặt chẽ người mang KSTSR tại cộng đồng nhằm giảm số người mang mầm bệnh, hạn chế được lây lan, tiến tới giảm mắc bệnh [7], [10],[11], [15], [23].
Trên cơ sở đó chúng tôi tiến hành đề tài” Đánh giá thực trạng phát hiện và quản lý bệnh nhân sốt rét của mạng lưới y tế cơ sở tại một số xã biên giới huyện Ea Soup, tỉnh Đắklắk năm 2008-2009.”
Nhằm các mục tiêu nghiên cứu:
1. Mô tả hoạt động mạng lưới y tế cơ sở (xã, thôn) trong việc phát hiện, quản lý bệnh nhân sốt rét tại 3 xã biên giới huyện EaSoup.
2. Đánh giá thực trạng phát hiện, quản lý bệnh nhân sốt rét của điểm kính hiển vi với công tác quản lý ca bệnh tại 3 xã biên giới huyện EaSoup.
