ĐẶT VẤN ĐỀ
Bệnh giun truyền qua đất là do trứng có ấu trùng của các loài giun (giun đũa, giun tóc, giun móc/mỏ, giun lươn) cần có thời gian tồn tại và phát triển trong môi trường đất khi có nhiệt độ, ẩm độ và oxy thích hợp thì mới trở thành mầm bệnh gây nhiễm cho người. Các bệnh giun truyền qua đất phổ biến là giun đũa (Ascaris lumbricoides), giun tóc (Trichuris trichiura) và giun móc/mỏ (Ancylostoma duodenale/Necator americanus) lưu hành ở khắp nơi trên thế giới; đặc biệt là các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới, trong đó có Việt Nam [22], [31].
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính có khoảng 1,4 tỷ người nhiễm giun đũa, 1 tỷ người nhiễm giun tóc và 1,2 tỷ người nhiễm giun móc/mỏ, Trung tâm hợp tác của Tổ chức Y tế thế giới tại Oxford ước tính có 214 triệu người nhiễm giun đũa, 130 triệu người nhiễm giun tóc và ít nhất 98 triệu người nhiễm giun móc gây nhiều tác hại về lâm sàng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người nhất là trẻ em, làm suy dinh dưỡng, giảm khả năng phát triển về thể chất và trí tuệ cũng như khả năng học tập, thậm chí còn là nguyên nhân trực tiếp hay gián tiếp dẫn đến tử vong [21], [22], [23], [31].
Việt Nam nằm trong vùng nhiệt đới có điều kiện tự nhiên, tập quán sinh hoạt và canh tác cũng như điều kiện vệ sinh môi trường rất thuận lợi cho bệnh giun sán tồn tại và phát triển quanh năm. Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ nước ta có khoảng 50-60 triệu người nhiễm giun sán, trong đó các bệnh giun truyền qua đất có tỷ lệ nhiễm cao ở trẻ em; ước tính trên toàn quốc số người nhiễm giun đũa khoảng 60 triệu người, giun tóc 40 triệu và giun móc 20 triệu; nhiều vùng số người bị nhiễm cùng lúc 2-3 loài giun lên tới 60-70% làm tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như sức lao động của nhân dân [3].
Huyện Buôn Đôn, tỉnh Đăk Lăk dân số 61.308 người gồm 7 xã và 90 thôn bản; có 16 trường tiểu học, trong đó xã Ea Bar và Cuôr K Nia trẻ em đang độ tuổi đi học dễ nhiễm bệnh giun sán do tình trạng vệ sinh môi trường còn nhiều bất cập, rác thải sinh hoạt chưa được thu gom đúng cách, người dân có thói quen ăn rau sống, uống nước lã, đi chân đất. Bệnh giun truyền qua đất tác hại đến mọi lứa tuổi, nhưng quan trọng nhất vẫn là trẻ em ở các trường tiểu học vì ở lứa tuổi này các em thường bị suy dinh dưỡng do đang qua thời kỳ phát triển mạnh về thể chất và trí tuệ [13].
Tuy nhiên hiện nay bệnh giun sán vẫn được coi là “căn bệnh bị lãng quên” do triệu chứng bệnh diễn biến âm thầm, dễ bị che lấp bởi nhiều bệnh cấp tính khác nên không được quan tâm đúng mức và chưa có quy mô phòng chống. Hoạt động phòng chống bệnh giun sán chủ yếu dựa vào sự hỗ trợ của Tổ chức Y tế thế giới thông qua mô hình tẩy giun cho học sinh ở các trường tiểu học, Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB) thông qua chương trình phòng chống bệnh truyền nhiễm. Xuất phát từ yêu cầu thực tế với mong muốn góp phần làm giảm tỷ lệ nhiễm, giảm cường độ nhiễm và giảm tác hại các bệnh giun truyền qua đất ở trẻ em, đề tài nghiên cứu: “Đánh giá tình hình nhiễm giun truyền qua đất ở học sinh tiểu học tại hai xã thuộc huyện Buôn Đôn tỉnh Đăk Lăk” được tiến hành với 3 mục tiêu như sau:
1. Xác định tỷ lệ nhiễm giun truyền qua đất của học sinh tiểu học tại điểm nghiên cứu.
2. Mô tả kiến thức, thái độ và thực hành của học sinh tiểu học về phòng chống nhiễm giun truyền qua đất tại điểm nghiên cứu.
3. Xác định một số yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến tỷ lệ nhiễm giun truyền qua đất tại điểm nghiên cứu.
