Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Luật kinh tế
Tên luận án: Kiểm soát tập trung kinh tế theo pháp luật cạnh tranh ở Việt Nam hiện nay
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tập trung kinh tế (TTKT) là hoạt động tất yếu của các doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường nhằm tìm kiếm một năng lực kinh doanh mới dưới áp lực cạnh tranh ngày một gia tăng. Khi đó, tập trung kinh tế thường được các doanh nghiệp lựa chọn là “kênh” đầu tư hiệu quả nhất trong việc tiết kiệm nguồn lực, thâm nhập thị trường, giảm thiểu các rào cản gia nhập thị trường cũng như nhằm gia tăng nguồn lực và sức mạnh thị trường của doanh nghiệp. Thông qua hiệu quả gia tăng của họ, thị trường trở nên cạnh tranh hơn, người tiêu dùng được hưởng lợi từ hàng hóa chất lượng cao hơn với giá công bằng hơn, góp phần phát triển nền kinh tế.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tập trung kinh tế có thể dẫn đến hạn chế cạnh tranh, làm giảm cạnh tranh trong một thị trường, thường là bằng cách tạo ra hoặc tăng cường một vị trí thống lĩnh trên thị trường của một chủ thể nhất định. Điều này có khả năng gây hại cho đối thủ cạnh tranh và/hoặc người tiêu dùng thông qua việc định giá cao hơn, giảm sự lựa chọn hoặc làm giảm quá trình đổi mới sản phẩm, dịch vụ. Biểu hiện điển hình nhất của tập trung kinh tế là làm thay đổi cấu trúc thị trường theo hướng giảm số lượng của các đối thủ cạnh tranh trên thị trường và vì thế, mức độ “hoàn hảo” trong cạnh tranh cũng bị giảm sút. [19] Vì vậy, các hoạt động TTKT cần được điều chỉnh bởi khuôn khổ pháp lý về cạnh tranh và có sự giám sát, kiểm soát của cơ quan quản lý nhà nước.
Luật Cạnh tranh 2004 là luật cạnh tranh đầu tiên của Việt Nam tạo lập hành lang pháp lý khá đầy đủ cho hoạt động tập trung kinh tế của các doanh nghiệp cũng như lần đầu tiên quy định về kiểm soát tập trung kinh tế và các hành vi tập trung kinh tế bị cấm nhằm ngăn chặn các hành vi có khả năng gây hạn chế cạnh tranh trên thị trường.
Trong hơn một thập kỷ qua, với việc hội nhập kinh tế sâu rộng, tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài, làn sóng đầu tư thông qua hoạt động mua bán và sáp nhập doanh nghiệp đang ngày càng gia tăng ở Việt Nam, đòi hỏi các quy định về kiểm soát TTKT vừa chặt chẽ, vừa linh hoạt để đảm bảo môi trường cạnh tranh công bằng, lành mạnh cho các doanh nghiệp hoạt động trên thị trường. Tuy nhiên, các quy định của pháp luật về tập trung kinh tế trong Luật Cạnh tranh 2004 đã bộc lộ nhiều bất cập trong việc kiểm soát tập trung kinh tế. Trong bối cảnh đó, Luật Cạnh tranh 2018 vừa được Quốc hội thông qua ngày 16 tháng 6 năm 2018 đã đưa ra cách tiếp cận mới đối với việc kiểm soát tập trung kinh tế. Trong đó, Luật có quy định cấm các hành vi tập trung kinh tế diễn ra trong hoặc ngoài lãnh thổ Việt Nam nếu tập trung kinh tế đó có tác động hạn chế cạnh tranh đến thị trường Việt Nam. Luật cũng cho phép cơ quan quản lý cạnh tranh đánh giá tác động hạn chế cạnh tranh cũng như tác động tích cực của tập trung kinh tế để quyết định tập trung kinh tế được thực hiện hay không được thực hiện.
Từ nhận thức trên, tác giả lựa chọn đề tài “Kiểm soát tập trung kinh tế theo pháp luật cạnh tranh ở Việt Nam hiện nay” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp thạc sỹ Luật của mình.
