Luận án tiến sĩ chuyên ngành Luật kinh tế
Tên luận án: Pháp luật về bảo đảm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt Nam
Tóm tắt những đóng góp mới của luận án
Tiếp thu kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học đi trước, đề tài đã nghiên cứu, phân tích và có một số điểm mới cơ bản như sau:
Về lý luận: khác với những công trình nghiên cứu có liên quan ở trong và ngoài nước, đề tài tiếp cận và phân tích cơ sở lý luận của pháp luật về bảo đảm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại dựa trên cơ cấu và trình tự phòng ngừa và xử lý rủi ro trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại. Đó là cơ sở quan trọng trong việc nghiên cứu, đánh giá thực trạng pháp luật, đề xuất định hướng, giải pháp và kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bảo đảm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại.
Về thực tiễn: đề tài đã làm nổi bật hai vấn đề cơ bản của thực trạng pháp luật về bảo đảm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại là: (i) Pháp luật thực định về bảo đảm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại tuy đã có những ưu điểm nhất định, song các quy định đó còn chưa toàn diện, thống nhất và phù hợp với yêu cầu bảo đảm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt Nam hiện nay. (ii) Trên cơ sở phân tích các vụ án điển hình trong lĩnh vực ngân hàng như vụ án Nguyễn Đức Kiên, vụ án Huỳnh Thị Huyền Như, vụ án tại Công ty thủy sản Phương Nam, vụ án tại Ngân hàng Xây dựng (VNCB)…, đề tài đã làm sáng tỏ việc thực hiện pháp luật về bảo đảm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại còn chưa nghiêm: nhiều hành vi vi phạm pháp luật của cán bộ lãnh đạo và nhân viên ngân hàng cũng như khách hàng vay vốn trong việc nâng khống giá trị tài sản bảo đảm tín dụng, không thấm định hồ sơ tín dụng, thực hiện sai nghĩa vụ kiểm tra sử dụng vốn vay…gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng cho các ngân hàng. Hệ quả tất yếu là hệ thống ngân hàng phải hứng chịu gánh nặng nợ xấu hàng trăm nghìn tỷ đồng… Từ đó cho thấy, thực trạng pháp luật vẫn chưa thực sự bảo đảm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại.
Về giải pháp: từ những vấn đề lý luận và thực tiễn nêu trên và dựa vào các lý thuyết nghiên cứu chính là lý thuyết về sự can thiệp của Nhà nước trong đời sống kinh tế xã hội, lý thuyết về hiệu quả của pháp luật trong điều chỉnh các quan hệ xã hội trong nền kinh tế thị trường cũng như cách tiếp cận kinh tế học pháp luật, đề tài đã phân tích định hướng hoàn thiện pháp luật về bảo đảm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại bao gồm: phù hợp với chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng; khắc phục những hạn chế, bất cập của pháp luật hiện hành về bảo đảm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại; tiếp thu những kinh nghiệm, chuẩn mực và thông lệ quốc tế về bảo đảm an toàn hoạt động ngân hàng. Đặc biệt, định hướng cốt lõi là cần bảo đảm hài hòa hóa lợi ích giữa các chủ thể trong quan hệ tín dụng; bảo đảm sự phù hợp và bền vững trong việc điều chỉnh bằng pháp luật đối với bảo đảm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại; chấm dứt sự lũng đoạn ngân hàng cũng như kiểm soát tốt hoạt động ngân hàng.
Từ đó, đề tài phân tích ba giải pháp chủ yếu là quy định nghĩa vụ của ngân hàng thương mại về bảo đảm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng; giám sát chặt chẽ trạng thái an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại và quy định chế tài nghiêm khắc hơn đối với các hành vi vi phạm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại. Trên cơ sở đó, đề tài kiến nghị sửa đổi, bổ sung hệ thống pháp luật hiện hành tập trung vào Luật Ngân hàng Nhà nước năm 2010 và Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010 cũng như kiến nghị bảo đảm cơ chế thực hiện pháp luật về bảo đảm an toàn trong hoạt động cấp tín dụng của các ngân hàng thương mại.
