Luận án tiến sĩ chuyên ngành Kinh tế nông nghiệp
Tên luận án: Quản lý chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam
Những đóng góp mới của luận án về mặt lý luận
– Chỉ dẫn địa lý (CDĐL) đóng vai trò quan trọng trong xây dựng thương hiệu cho nông sản, nâng cao giá trị và hiệu quả sản xuất ở khu vực nông thôn. Quản lý CDĐL có ý nghĩa quyết định phát huy vai trò của CDĐL. Luận án đã sử dụng lý thuyết về quản trị thương hiệu, quản lý nhà nước để làm rõ các nội dung quản lý CDĐL, đặc biệt là quản lý CDĐL gắn với quản lý tài sản thuộc sở hữu nhà nước.
– Luận án cũng đã luận giải được vai trò của Nhà nước – Tổ chức tập thể trong quản lý CDĐL ở Việt Nam, theo đó Nhà nước đóng vai trò chủ thể, còn tổ chức tập thể chỉ có vai trò phối hợp và chưa chủ động. Ngoài ra, Luận án đã làm rõ về tiếp cận xã hội – kỹ thuật trong phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý CDĐL phù hợp với bối cảnh của các nước đang phát triển.
Những đề xuất mới rút ra từ kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu đã chỉ rõ thực trạng về quản lý CDĐL ở Việt Nam, đó là :
1) Quản lý CDĐL hoạt động trong bối cảnh tồn tại «khoảng trống» ở cấp độ quốc gia, dẫn đến, i) sự đa dạng về chính sách và tổ chức quản lý CDĐL ở các địa phương; ii) Hoạt động quản lý ít được triển khai trên thực tế, chủ yếu là hoạt động xây dựng chính sách; iii) tác động của CDĐL đến sản phẩm còn hạn chế. Do đó, cần sớm hoàn thiện các chính sách ở cấp độ quốc gia, đặc biệt là sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ và các văn bản hướng dẫn.
2) CDĐL được quy định là sở hữu nhà nước, chính sách tiếp cận theo hướng quản lý nhà nước, nhà nước là chủ thể quản lý, dẫn đến vai trò của các tổ chức tập thể là mờ nhạt, đồng thời trách nhiệm quản lý CDĐL đè nặng lên các cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương. Vì vậy, cần thay đổi về tiếp cận, chuyển CDĐL thuộc sở hữu nhà nước sang sở hữu chung của cộng đồng, xây dựng chính sách theo hướng quản lý tài sản cộng đồng, có sự điều tiết của Nhà nước.
3) Hiệu quả hoạt động của tổ chức tập thể yếu, chưa thúc đẩy sự tham gia cộng đồng, do đó vai trò và năng lực của tổ chức tập thể chưa đáp ứng được các yêu cầu về quản lý CDĐL. Cần thực hiện các giải pháp về tổ chức, đặc biệt là tăng cường sự tham gia của các tác nhân thương mại trong các tổ chức tập thể, hỗ trợ đào tạo và kỹ năng của đội ngũ lãnh đạo.
4) Thiếu vắng sự tham gia chủ động của ngành nông nghiệp, công thương trong quản lý CDĐL, làm cho quá trình tổ chức mô hình CDĐL như một trách nhiệm của riêng ngành khoa học và công nghệ. Tác giả đã đề xuất giao trách nhiệm quản lý CDĐL cho ngành nông nghiệp để phù hợp với chức năng quản lý và năng lực về: kỹ thuật, quản lý chất lượng, tổ chức sản xuất…
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, Luận án đã đưa ra những khuyến nghị chính sách sau:
– Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các Bộ để (i) Sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ, đưa CDĐL thành tài sản chung của cộng đồng, quy định các mục tiêu, nguyên tắc và nội dung quản lý CDĐL ở cấp quốc gia; (ii) Trước mắt, cần xây dựng hướng dẫn quản lý CDĐL để làm cơ sở thống nhất chung cho các địa phương.
– Các địa phương nên quản lý CDĐL theo hướng: (i) Thống nhất 01 văn bản quản lý CDĐL ở địa phương, không nên ban hành quá nhiều văn bản. (ii) quản lý quyền sử dụng CDĐL trên cơ sở nguyên tắc “mở”, nhà nước chỉ đóng vai trò theo dõi, giám sát; (iii) Thúc đẩy hoạt động quảng bá, phát triển thị trường dựa trên tác nhân hạt nhân về thương mại và vai trò của tổ chức tập thể.
