Luận án tiến sĩ chuyên ngành Kinh tế phát triển
Tên luận án: Mỗi quan hệ giữa thương mại và tăng trưởng kinh tế và khung khổ chính sách thương mại Việt Nam
Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Từ năm 2001 đến nay, Việt Nam đã thực hiện nhiều các cam kết đa phương, song phương và khu vực. Hiệp định Thương mại Song phương Việt – Mỹ năm 2001, năm 2004, thông qua ASEAN, FTA giữa ASEAN và Trung Quốc được ký kết, năm 2007, Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Và thông qua ASEAN, các FTA khác được hình thành như với Nhật Bản (2008), Hàn Quốc (2006), Ấn Độ (2009), Úc – Niu-Zin-Lân (2009). Đồng thời, các FTA song phương giữa Việt Nam với một số đối tác như Nhật Bản (2008) đã được ký kết, một số khác đang trong giai đoạn chuẩn bị đàm phán hoặc đang nghiên cứu.
Năm 2016 sẽ đánh dấu bước ngoặt trong quá trình hội nhập của Việt Nam khi nước ta tham gia khá nhiều hiệp định thương mại như Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), Hiệp định Đối tác Toàn diện khu vực (RCEP), Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC), FTA với EU,….
Nói chung, 15 năm qua, nền kinh tế Việt Nam hội nhập ngày một sâu và với tốc độ ngày càng nhanh vào nền kinh tế quốc tế thông qua các kênh hội nhập rất đa dạng và với các cấp độ, tầng nấc khác nhau. Mức độ hội nhập có thể được đánh giá thông qua tỷ số thương mại/GDP. Tỷ số càng lớn phản ánh mức độ hội nhập càng sâu của một nền kinh tế. Tỷ số này của nước ta so với các nước trong khu vực cao hơn rất nhiều. Điều này cho thấy mức độ hội nhập sâu của nền kinh tế nước ta vào nền kinh tế toàn cầu. Tỷ số thương mại/GDP (%) của nước ta năm 2014 là 170%, cao hơn so với nhiều nước trong khu vực như Trung Quốc (42%), Indonesia (48%), Philippines (61%), Lào (90%), Malaysia (138%), Thái Lan (132%), và Campuchia (129%).
Độ mở cửa lớn sẽ làm cho tăng trưởng của nước ta phụ thuộc nhiều hơn vào hoạt động thương mại. Do đó, nếu không tìm hiểu kỹ tác động của thương mại quốc tế đến tăng trưởng kinh tế của một quốc gia, xây dựng chính sách thương mại trong tương lai có thể trở nên kém hiệu quả, không những không thúc đẩy tăng trưởng bền vững, dịch chuyển cơ cấu Onền kinh tế theo hướng hiện đại mà còn làm cản trở tăng trưởng của nền kinh tế.
Thương mại quốc tế hay ngoại thương có thể tác động tích cực đến tăng trưởng kinh tế thông qua các kênh như mở rộng hoạt động sản xuất trong nước, tăng hiệu ứng kinh tế theo quy mô, tăng chuyển giao công nghệ, tăng lượng vốn. Nhưng đồng thời ngoại thương cũng có thể truyền tải những rủi ro và cú sốc từ bên ngoài vào nền kinh tế trong nước nhanh hơn và với mức độ nghiêm trọng hơn. Nhìn từ hai khía cạnh này, việc xem xét tác động của thương mại đến tăng trưởng kinh tế để từ đó nắm được các kênh truyền dẫn tác động tích cực và tiêu cực sẽ góp phần thiết kế chính sách thương mại trong thời gian tới khi mà Việt Nam tham gia ở các cấp độ sâu hơn, rộng hơn và đa dạng hơn vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.
