Luận án tiến sĩ chuyên ngành Kinh tế quốc tế
Tên luận án: Đầu tư trực tiếp của Mỹ vào Việt Nam từ khi thực hiện luật đầu tư nước ngoài đến năm 2020
Tính cấp thiết của đề tài
Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là một trong các con đường phát triển kinh tế của các quốc gia đang phát triển thiếu hụt vốn, đồng thời đầu tư trực tiếp ra nước ngoài cũng là con đường phát triển có hiệu quả của các nước “dư thừa” vốn, nhất là đối với các quốc gia phát triển. Mỹ là nước có tiềm lực kinh tế mạnh với hàng trăm công ty đa quốc gia quy mô hàng đầu thế giới, hoạt động trên nhiều lĩnh vực và tại nhiều quốc gia. Các công ty Mỹ đầu tư nhiều nhất vào các nước phát triển có cơ sở hạ tầng phát triển, đội ngũ lao động chuyên môn cao, môi trường pháp luật minh bạch. Dòng vốn đầu tư ra nước ngoài của Mỹ luôn đứng đầu thế giới, chủ yếu chảy vào Châu Âu, Mỹ La tinh, Châu Á – Thái Bình Dương, Canada, Châu Phi – Trung Đông. Châu Á – Thái Bình Dương, trong đó nổi lên là khu vực Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), đang ngày càng trở thành điểm đến hấp dẫn của giới đầu tư Mỹ. Với vị trí địa lý thuận lợi, chính sách hội nhập sâu rộng, môi trường kinh tế vĩ mô được cải thiện, chi phí nhân công rẻ, hệ thống pháp luật từng bước được hoàn thiện, Việt Nam được giới đầu tư Mỹ đánh giá là điểm đến đầu tư hấp dẫn hàng đầu trong ASEAN.
Sau 30 năm đổi mới, kinh tế Việt Nam đã đạt được những thành công lớn. Những thành công này có phần đóng góp quan trọng của khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Việt Nam [65], trong đó có đóng góp rất quan trọng của FDI Mỹ [62].
Tuy nhiên, tổng lượng vốn FDI của Mỹ vào Việt Nam là tương đối thấp và không tương xứng với điều kiện sẵn có của hai nước cũng như lợi thế so sánh của mỗi nước. Lượng vốn FDI của Mỹ vào Việt Nam thấp là do nhiều nguyên nhân cả khách quan và chủ quan, cả từ phía Mỹ và phía Việt Nam. Trước khi bình thường hóa quan hệ Việt – Mỹ là do chính sách cấm vận của Mỹ, sau khi bình thường hóa quan hệ, nhất là sau Hiệp định thương mại song phương Việt Nam Hoa Kỳ (BTA), tình hình tuy có được cải thiện song chưa đạt mức kỳ vọng. Cuộc Khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu xuất phát từ Mỹ năm 2008 đã tác động trực tiếp đến việc chu chuyển dòng FDI của Mỹ. Các công ty xuyên quốc gia sản xuất và dịch vụ đối tượng chi phối phần lớn dòng FDI trên thế giới – đã và đang tái cơ cấu hoạt động, điều chỉnh chiến lược đầu tư hậu khủng hoảng, điều này làm thay đổi sự lưu chuyển dòng FDI của Mỹ ra nước ngoài. Ngoài ra, các nền kinh tế mới nổi, nhất là các nước thuộc nhóm Các nền kinh tế mới nổi Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi (BRICS) đang là những điểm đến của dòng FDI của Mỹ ra nước ngoài. Trong khi đó, môi trường đầu tư, kinh doanh của Việt Nam chưa thật sự hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài, trong đó có các nhà đầu tư Mỹ, đặc biệt trong thời kỳ trước khi ký BTA.
