Luận án tiến sĩ chuyên ngành Kinh tế Phát triển
Tên luận án: Kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ tỉnh Đắk Lắk
1. Lý do nghiên cứu
Trong bối cảnh hợp tác và hội nhập kinh tế quốc tế, nền kinh tế của nước ta đã bước vào giai đoạn mới với sự chuyển đổi về chất, thay đổi mô hình tăng trưởng, chuyển đổi cơ cấu kinh tế, phát huy lợi thế so sánh, nâng cao hiệu quả và năng lực cạnh tranh nhằm đảm bảo phát triển bền vững. Thực hiện chủ trương này, trên nền tảng kinh tế tự chủ của hộ nông dân đã hình thành các trang trại được đầu tư vốn, lao động với trình độ công nghệ và quản lý cao hơn nhằm mở rộng quy mô sản xuất hàng hóa và nâng cao năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh trong cơ chế thị trường. Hiện nay, hình thức kinh tế trang trại tăng nhanh về số lượng với nhiều thành phần kinh tế tham gia, nhưng chủ yếu là trang trại hộ gia đình nông dân. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê (2014), năm 2013 cả nước có 23.766 trang trại. Trong giai đoạn 2000 đến nay, bình quân mỗi năm số trang trại tăng 10%, diện tích đất sửdụng trên 900.000 ha và đa số trang trại có quy mô nhỏ.
Đắk Lắk là tỉnh nằm ở Trung tâm cao nguyên Trung bộ với diện tích tự nhiên là 13.125 km² và dân số khoảng 1,8 triệu người (2013). Đây là địa bàn cư trú của 44 dân tộc anh em sinh sống chiếm 32% trong tổng dân số của toàn tỉnh trong đó, dân tộc thiểu số tại chỗ (Êđê, M’nông, J’rai) chiếm trên 70% trong tổng dân số dân tộc thiểu số. Trong những năm đổi mới vừa qua, tình hình kinh tế xã hội của tỉnh nói chung và đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ trên địa bàn nói riêng đã được cải thiện nhiều nhờ có chính sách phát triển kinh tế trang trại.
Đối với đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, trong những năm qua kinh tế trang trại đã được hình thành, phát triển cả về số lượng và chất lượng. Tuy nhiên do gặp phải trở ngại lớn cả về nhận thức, phong tục tập quán, nguồn lực đầu tư, thị trường đầu vào đầu ra, cơ chế chính sách, … làm cho việc phát triển kinh tế trang trang hiệu quả sản xuất thấp và thiếu tính bền vững, tính cạnh tranh chưa cao đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập như hiện nay. Hội nhập kinh tế quốc tế đã mở ra cơ hội cho kinh tế trang trại phát triển; đồng thời đã tạo ra không ít những thách thức mà trang trại phải đối mặt. Bên cạnh đó, do phong tục tập quán, tâm lý bảo thủ khó thay đổi, trình độ dân trí thấp, thiếu sự chủ động và sáng tạo trong phát triển kinh tế đặc biệt là thiếu sự liên kết, hợp tác để phát triển kinh tế trang trại. Mặt khác, những rủi ro về biến động giá cả, dịch bệnh, thiên tai đòi hỏi cần phải tìm ra phương thức, mô hình sản xuất nông nghiệp hiện đại và quy mô hơn nhưng vẫn phải phù hợp với đặc thù phong tục tập quán của đồng bào dân tộc và điều kiện tự nhiên của vùng Tây Nguyên. Do vậy, việc phát triển kinh tế trang trại ở tỉnh Đắk Lắk đặc biệt là đối với đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ là một hướng đi cần được khuyến khích.
Xuất phát từ những lý do trên, việc nghiên đề tài: “Kinh tế trang trại của đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ tỉnh Đắk Lắk” là một yêu cầu cấp thiết có ý nghĩa cả trên phương diện lý luận và thực tiễn.
